هستی شناسی نظریه نهادگرایی نئولیبرال و نقدهای وارد بر آن در مواجهه با مناقشه های آبی فرامرزی

مناقشه به عنوان جزء جدایی ناپذیر از تعاملات انسانی، فرآیندی درهم تنیده، پویا و چندبعدی است که ارتباطی متقابل با سامانه های مختلف جامعه دارد. تفاوت در چارچوب های نظری و درک متمایز از روابط انسانی منجر به شکل گیری نظریه های مختلفی به منظور مواجهه با مناقشه شده است. نظریه نهادگرایی نئولیبرال ازجمله نظریه­ های نوین در حوزه مطالعات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است که با تاکید بر اهمیت نهادها در شکل دهی به رفتارها و نتایج شکل گرفته است. مبتنی بر این نظریه، نهادهای بین المللی از جمله ابزارهای کارآمد برای ایجاد همگرایی و همکاری بین المللی هستند. بسیاری از پژوهشگران حوزه محیط زیست به طور عام و حوزه آب به طور خاص، مواضع نهادگرایانه را در پژوهش های خود مبنا قرار داده اند. بنا بر نظر نهادگرایان آبی، نهادهای آبی بین المللی می توانند بطور چشمگیری از مناقشه های آبی بین المللی بکاهند و منجر به ایجاد همکاری در حوضه های آبریز فرامرزی شوند. علیرغم اهمیت کارکردهای نهادهای آبی، عدم موفقیت عملکرد نهادها در مواجهه با برخی از این مناقشه ها سبب وارد شدن نقدهای جدی بر نظریه نهادگرایی شده است. با وجود اهمیت مطالعه و واکاوی مبانی نهادگرایی نئولیبرال در مواجهه با مناقشه های آبی فرامرزی، تاکنون پژوهش علمی مشخصی در خصوص نقد و بررسی مبانی و کارکرد نظریه نهادگرایی نئولیبرال در مواجهه با مناقشه های آبی بین المللی و همگرایی کشورهای ساحلی در حوضه های آبریز فرامرزی صورت نگرفته است. پژوهش حاضر درصدد تحلیل هستی شناسانه نظریه نهادگرایی نئولیبرال و بررسی نقدهای وارد بر آن در مواجهه با مناقشه های آبی و شکل گیری همکاری موثر در حوضه های آبریز فرامرزی است.

Keywords:

مناقشه های آبی , نظریه نهادگرایی , آنارشی , دولت محوری , عقلانیت ابزاری