بررسی انتقادی تاثیر روش تاریخی مستشرقان در محمد شحرور

بسیاری از گرایش ها و جریان های فکری معاصر در تلاش اند تا فهم حقیقی از دین را منحصر در خود بدانند. متن دینی بعد از ۱۴ قرن از ظهور اسلام، همچنان موردبحث و بررسی اندیشمندان است؛ برخی متون مذکور را دارای حقیقتی الهی دانسته و برخی دیگر آن ها را بسان متون دیگر قلمداد کرده تا بتوانند زمینه خوانش تاریخی آن ها را فراهم کنند. اولین و آخرین و مهم ترین هدف متون دینی، هدایت انسان است. درحالی که جریان هایی در تلاش اند تا با متون دینی با تساهل برخورد کرده و دیدگاه مادی گرایانه - که ماده را حاکم بر اندیشه می داند - نسبت به متون داشته باشند. شحرور ازجمله افرادی است که از مارکسیسم که در تقابل با دیدگاه ایده آلیستی - که اندیشه را حاکم بر ماده می داند - قرار دارد، تاثیر پذیرفته است. در هر دو دیدگاه، بین اندیشه و ماده ارتباط وجود دارد که نشان دهنده نوعی بی توجهی و ساده انگاری بوده و باعث شده هرکدام بتوانند روشی متفاوت و گاه مخالف یکدیگر را اتخاذ کنند. میراث، متشکل از ارزش های دینی، اخلاقی و اجتماعی است و هویت هر انسان مسلمانی را شکل می دهد. ازجمله مهم ترین علل بازگشت به میراث این است که تاکنون تاریخ اسلامی، شاهد واقعیت و حادثه ای موثر و مهم جز پدیده وحی نبوده است؛ وحی ای که به وجود آورنده قرآن، سنت نبوی و اهل بیتb بوده و باعث شده جامعه بدوی عصر جاهلیت به تمدن دست یابد و در سایه تعالیم نبوی و به واسطه فتح کشورهای دیگر، با ملت های دیگر آشنا گردد. شحرور با اندیشه سلفی سنتی به مبارزه برخاسته و آن را مانع رشد و نوگرایی می داند که درنتیجه باعث رکود علم و فناوری می شود. وی خود را از میراث سنتی جدا کرده و کل میراث اسلامی را سنتی دانسته و هم زمان به تقلید از میراث غربی و استشراقی که در مادی گرایی خلاصه می شود، روی آورد. تبعیت از مادی گرایی غرب باعث شد که شحرور الهی بودن قرآن را انکار کرده و آن را تاریخی بداند. در این نوشتار به ریشه ها و مبانی اندیشه های نوگرایانه شحرور پرداخته شده و نشان داده می شود که تمام آن ها از اندیشه های شرق شناسانه غربی و مارکسیسم گرفته شده است. در ادامه نیز به نقد مبانی مذکور پرداخته خواهد شد.

Keywords:

قرآن , مستشرقان , محمد شحرور , روش تاریخی , اشکال و نقد