زمین شیمی اورانیوم و عناصر نادر خاکی در افق فسفات سازند جیرود در منطقه فیروزکوه، حوزه البرز مرکزی

دو کانسار فسفریت پاقلعه و گدوک در سازند جیرود (دونین بالایی) در شمال شرق فیروزکوه در حوزه البرز مرکزی مورد مطالعه قرار گرفت. مطالعات میکروسکوپی نشان داد که فلوئورآپاتیت کانی اصلی فسفاته به همراه باطله های اصلی کلسیت و کوارتز است. میزان P۲O۵، اورانیوم و ΣREE در فسفریت پاقلعه به ترتیب در محدوده ۵/۳۵ تا %۲/۴۱، ۸/۴ تا ۴/۶ و ۶۲۳ تا ۲/۸۰۳ پی پی ام و در گدوک در محدوده ۳/۱۲ تا %۱/۴۱، ۷/۴ تا ۸/۷ و ۲/۳۶۹ تا ۸/۷۸۴ پی پی ام متغیر است. الگوی عناصر نادر خاکی بهنجارشده فسفریت های فیروزکوه نسبت به ترکیب شیل پساآرکئن استرالیا، الگوی محدب بدون ناهنجاری مشخص سریم را نشان می دهدکه بیانگر وجود شرایط فاقد اکسیژن در محیط دیاژنزی تشکیل فسفریت است. مطالعات کانی شناسی، زمین شیمی و همبستگی مثبت REEها با P۲O۵ و CaO نشان می دهد که کانی فلوئور آپاتیت میزبان اصلی REE در فسفریت های فیروزکوه است. عدم غنی شدگی اورانیوم در فسفریت های فیروزکوه احتمالا به دلیل عدم وجود سنگ منشا مناسب دارای اورانیوم قابل آبشویی در خشکی بوده است یا اینکه عدم غنی شدگی اورانیوم می تواند ناشی از شرایط اکسیدان ضعیف اولیه طی فسفات زایی باشد که مانع از تبدیل U+۶ محلول در آب دریا به U+۴ شده است و اورانیوم نتوانسته جانشین کلسیم در شبکه آپاتیت شود.

Keywords:

فسفریت فیروزکوه , فلوئورآپاتیت , اورانیوم , عناصر نادر خاکی , سازند جیرود , البرز مرکزی