نقش خاندان قرچغای خان در پیشبرد هنرهای مکتوب قرن یازدهم شهر مشهد

سلسله ی صفویان با روی کار آمدن شاه عباس اوج اقتدار خود را تجربه کرد. تقویت و تحکیم هنر در این دوره به علت تداوم جوانب فرهنگی و عمر طولانی حکومت صفویه و هم چنین حمایت فوق­العاده از هنرمندان توسط دربار، صورت پذیرفت. شهر مشهد در دوران حکمرانی قرچغای خان و نوادگانش با پیشرفت های قابل تاملی در عرصه های سیاسی، فرهنگی و هنری همراه بود و منوچهرخان و فرزندش قرچغای خان دوم از حامیان برجسته ی هنرهای مکتوب قرن یازدهم ه.ق در شهر مشهد بودند. نسخه ی الحشایش منوچهرخان با ۸۳۳  صفحه نگاره ی رنگین از جمله نفیس ترین کتاب های مصور علمی در عهد صفوی است که بنا به سفارش و حمایت منوچهرخان، والی مشهد، در عصر روز جمعه سوم ماه مبارک رمضان سال ۱۰۳۸ ه.ق به اتمام رسید. استنساخ کتاب برعهده ی محمدباقرالحافظ خوشنویس مبرز آن روزگار و به استثناء یک تصویر، صورۃ الکسفرۃ (صفحه ۱۹۵ کتاب)، که در پایین تصویر آمده است: «عمل ملک حسین اصفهانی»، دیگر تصاویر این نسخه فاقد هرگونه امضاء می باشند.  در بخش نخست این مقاله به بررسی تاریخی دوران قرچغای خان و نوادگانش پرداخته و در بخش بعدی، حمایت های ایشان از هنرهای مکتوب خلق شده در شهر مشهد به ویژه نسخه ی الحشایش را مورد مداقه قرار می دهیم.

Keywords:

قرچغای خان , منوچهرخان , تصویرسازی علمی , الحشایش , ملک حسین اصفهانی , محمد باقر الحافظ