تحلیل گفتمان شعر رود ارس (آراز) که توسط رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه در باکو خوانده شد

تحلیل گفتمان (DA) گستره وسیع مطالعاتی است که برخی از تئوری ها و روش های تحلیلی خود را از علومی همچون زبان شناسی، جامعه شناسی، فلسفه و روانشناسی گرفته است. شعر رود ارس (آراز) سروده نویسنده، شاعر و روزنامه نگار برجسته ترک زبان ایران یحیی شیدا (۱۳۰۳-۱۳۹۰) به عنوان بخشی از شعر پایداری در شعر و ادبیات ایران محسوب می شود. رجب طیب اردوغان این شعر را در شهر باکو قرائت کرد، که واکنش های متفاوت و بعضا متعارضی را به همراه داشت. در پژوهش حاضر، به منظور تحلیل این شعر از دیدگاه تئون ون دایک و الگوی ون لیوون بهره گیری شد. روش نمونه گیری از نوع هدفمند یا قضاوتی، و روش پژوهش نظری، روند پژوهی، اسنادی، گذشته نگر و توصیفی بود. تحلیل داده های مولفه های گفتمان- مدار صریح و پوشیده مشخص کرد که می توان به صورت علمی اثبات نمود که در شعر رود ارس پوشیدگی عوامل و کنشگران روایت به همان اندازه شخصیت پردازی و صحنه آرایی و توصیفات خیرهکننده اهمیت دارند. نتایج به دست آمده موجود که این شعر را در اصل دارای مفهوم و معنایی حماسی و میهن پرستانه می داند، و با در نظر گرفتن سوابق سیاست های تنش آفرینی و اشغال گرایانه دولت اردوغان در منطقه، به ویژه در عراق و سوریه و در قبال کردهای کردستان عراق و مساله اخیر نزاع جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر قره باغ، نشان داد: اولا، هدف اردوغان از تقطیع و مصادره به مضمون بیتی از شعر رود ارس و تغییر در آن، کاملا از روی عمد و از پیش برنامه ریزی شده و به منظور سنجیدن واکنش ها و عکس العمل مقامات ایرانی صورت گرفته است. ثانیا، رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی انجام شده دراین پژوهش برای بررسی این موضوع، با راهبرد ایدئولوژیک ون دایک کاملا منطبق می باشد.

Keywords:

تحلیل گفتمان , شعر رود ارس , رجب طیب اردوغان , تحلیل گفتمان انتقادی.