اخلاق مراقبت زنانه و بازاندیشی در مفهوم خودآئینی

خودآئینی از مولفههای مهم دوران مدرن در قلمرو نظریه های سیاسی و اخلاقی به شمار میآید که دو رکن مهم آن یکی باور به استقلال رای آدمی در مقام تشخیص حقیقت و دیگری توان پیجویی اهداف خویش در عرصه عمل است. اخلاق مراقبت، به ویژه آرای کارول گیلیگان، با تاکید بر هویت رابطهای (نسبتی) که به ویژه در زنان و شخصیت اخلاقی و مشی روانشناختی آن ها ظهور مییابد، برداشت متعارف از خودآئینی مدرن را زیر سوال برده است. از نظر طرفداران اخلاق مراقبت، مکاتب اخلاقی موجود، از جمله اخلاق عدالت، با تاکید بر اصول انتزاعی، جهان شمول و فرازمینهای، که گفتمانی عمدتا مردانه است، از توجه به الزامات نگاه مراقبتی نزد زنان غفلت کردهاند. در این مقاله، ضمن بیان نقدهای اخلاق مراقبت بر خودآئینی غالب در اخلاق مدرن، خوانش و فهم خاص اخلاق مراقبت از خودآئینی مورد توجه قرار گرفته و بر اساس تحلیل مفهومی نشان داده میشود که چگونه اخلاق مراقبت، ضمن توجه به دیگری در قضاوتهای اخلاقی، خودآئینی را نیز فرو نگذاشته و آن را در نوعی مراقبت متوازن بازسازی میکند. یافتههای مقاله حاضر حاکی از امکان خوانشی از اخلاق مراقبت است که ضمن توجه به دیگری، از شکوفایی و تحقق فرد مراقبتکننده نیز غفلت نمیورزد.

Keywords:

Autonomy , Identity , Ethics of Care , Ethics of Justice , Carol Gilligan