نگاهی به مبانی فلسفی و جامعه شناختی برنامه ریزی درسی در نظام آموزش عالی ایران؛ چالش ها و راهکارها

توجه به کیفیت برنامه درسی در نظام آموزش عالی موضوع جدیدی نیست و همواره بخشی از سنت علمی بوده است. فلسفه مهمترین مبنای برنامه درسی است که از جزئیترین فعالیت آموزشی تا کلی ترین فعالیت را در برمی گیرد. هدف کلی پژوهش حاضر، بررسی مبانی فلسفی و جامعه شناختی برنامه ریزی درسی آموزش عالی است و به منظور گردآوری اطلاعات از روش توصیفی- کتابخانه ای استفاده شد. برای جمع آوری این اطلاعات پایگاه های اطلاعاتی iranmedexT,sid,magiran, pubmed, science و مجلات و فصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزشی عالی با کلید واژه های مبانی فلسفی، مبانی جامعه شناختی، برنامه درسی، برنامه درسی، آموزش عالی و ترکیبی از آن ها در بازه سال های ۱۳۸۸ تا ۱۴۰۰ جستجو گردید. از میان ۳۰ مقاله مورد مطالعه مرتبط با موضوع، تعداد ۱۲ مورد به شیوه تصادفی هدفمند انتخاب شده است و سپس با توجه به کلید واژگان و اهداف تحقیق، مطالب به تفکیک مبانی فلسفی برنامه ریزی درسی و مبانی جامعه شناختی برنامه ریزی درسی از هر مقاله استخراج و تجزیه و تحلیل شد. نتایج حاکی است آموزش عالی با چالشهای عدم شناسایی نیازهای واقعی دانشجو و جامعه و بازنگری برنامه درسی متناسب با تحول در این نیازها، پیش بینی نکردن امکان انعطاف در برنامه درسی، عدم پذیرش تغییر در فلسفه و مفاهیم زیربنایی آموزش در آموزش عالی، عدم بهره گیری از متخصصان حوزه برنامه درسی برای تدوین برنامه ها، استفاده نکردن از برنامه درسی دانشگاه های معتبر جهان متناسب با شرایط و نیازهای کشور، تمایل به تمرکزگرایی در تدوین برنام ههای درسی، وجود برخی مشکلات در کمیته های برنامه ریزی درسی درون وزارتخانه و دانشگاه ها و عدم وجود ارتباط درونی میان برنامه درسی آموزش عالی و مقاطع قبل از آن روبروست. میان دیدگاه های اعضای هیات علمی درباره این چالشها بر حسب متغیرهای جنس، تحصیلات، مرتبه علمی، نوع دانشگاه و سابقه تدریس و مدیریت تفاوتی وجود ندارد. آنان در مورد وجود چالشهای مذکور اتفاق نظر دارند.

Keywords:

مبانی فلسفی , مبانی جامعه شناختی , برنامه ریزی درسی ,