تبیین جامعه شناختی رابطه سرمایه اجتماعی با رفتارهای زیست محیطی مسئولانه

امروزه معضلات محیط ‎زیست به بخش جدایی ‎ناپذیر زندگی اجتماعی ما تبدیل شده است؛ از این رو برای کاهش آسیب‎ های واردشده به محیط ‎زیست نیازمند اتخاذ کنش‎های جمعی و در نتیجه رفتارهای مسئولانه هستیم. بنابراین مطالعه حاضر با هدف تبیین نقش سرمایه اجتماعی بر رفتارهای زیست محیطی مسئولانه در بستر حوزه های عمومی با استفاده از نظریات هابرماس و پاتنام به‎عنوان چارچوب نظری انجام شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه شهروندان بالای ۱۸ سال شهر تهران بودند که حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران ۳۸۴ نفر تعیین شد که این تعداد را به ۴۰۰ نفر افزایش دادیم. شیوه نمونه ‎گیری نیز به صورت خوشه ‎ای چند مرحله‎ای بود و از پرسش نامه ساخت ‎مند به منظور گردآوری داده‎ ها استفاده شد. پس از تعیین اعتبار و پایایی تحقق و انجام آزمون نرمال ‎بودن، داده ‎ها با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. نتایج تحلیل مسیر و شاخص ‎های مطلوب برازش مدل ساختاری، بیان ‎کننده معناداری و تبیین مناسب کلیه مولفه ‎ها برای بررسی رفتارهای مسئولانه زیست محیطی است. یافته ‎های تحقیق نشان می‎ دهد که بین اعتماد فردی (۳۴۵/۰)، اعتماد اجتماعی (۴۱۴/۰)، اعتماد نهادی (۳۰۱/۰)، مشارکت اجتماعی رسمی (۴۰۹/۰)، مشارکت اجتماعی غیررسمی (۵۱۲/۰) و هنجارهای متقابل اجتماعی (۵۵۵/۰) با رفتارهای مسئولانه زیست محیطی، رابطه معناداری وجود دارد. ضریب رگرسیونی نیز نشان می دهد که متغیرهای مستقل می ‎توانند ۳۲ درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین کنند. نتایج حاکی از این است که سرمایه اجتماعی با خلق ارزش ‎ها و هنجارهای اجتماعی، زمینه را برای رفتارهای مسئولانه زیست محیطی فراهم می ‎سازد.

Keywords:

سرمایه اجتماعی , رفتارهای مسئولانه زیست محیطی , هنجارهای متقابل اجتماعی , اعتماد اجتماعی , شهروندان , شهر تهران