الگوی تفاوت جنسی مرگ و میر در ایران طی سالهای ۱۳۸۵۱۳۹۴

چرخه عمر و سبک زندگی متفاوت مرد و زن در جمعیتهای انسانی همواره تفاوتهای جنسیتی مهمی را در مرگ دو جنس پدید آورده است. مطالعه حاضر، الگوهای علت سن شکاف جنسی مرگومیر در ایران و روند تحولات آن را در ایران طی یک دهه اخیر بررسی میکند. دادههای مطالعه، از سامانه ثبت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اخذ شده و پس از ارزیابی و تصحیح به روش تعدیل شده براس تراسل و روش بنت هوریوشی مورد استفاده قرار گرفته است. یافته ها نشان میدهد تفاوت جنسی امید زندگی در سال ۱۳۸۵ حدود ۵/۳ سال بوده که در سال ۱۳۹۰ به ۹/۲ سال کاهش یافته و سپس با اندکی افزایش در سال ۱۳۹۴ به ۳ سال رسیده است. در طول دوره مطالعه شده، حدود ۸۰ درصد از تفاوت جنسی مرگومیر مربوط به تفاوتهای مرگومیر مردان و زنان در سنین ۲۰ تا ۶۴ سالگی بوده است. حوادث غیرعمدی در هر سه دوره نقشی مسلط در شکاف جنسی مرگومیر داشتند، اما سهم آن در طول زمان کاهش یافته و از ۶۰ درصد به حدود ۴۲ درصد در فاصله سالهای ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۴ رسیده است. درمقابل، در این دوره، نقش بیماریهای قلبی عروقی در تبیین فزونی امید زندگی زنان نسبت به مردان، از ۹ درصد به ۲۰ درصد و نقش سرطانها از ۱۰ درصد به ۱۵ درصد افزایش یافته است. مطالعه تفاوت جنسی در علل مرگومیر میتواند ضمن نشان دادن ظرفیتهای کاهش مرگومیر مردان، به شناسایی نقاط بحرانی مرگومیر زنان بر حسب علت و سن نیز کمک کند. بر این مبنا، میتوان با تمرکز برنامهریزیهای بهداشتی و پیشگیری از بیماریها در جهت مشخص، تفاوت جنسی مرگومیر را کاهش داد و درضمن، امید زندگی در هر دو جنس را بهبود بخشید.

Keywords:

امید زندگی در بدو تولد , جنس , بیماریهای قلبی عروقی , حوادث غیرعمدی , سرطان ها