بررسی گسترش افقی شهر مشهد در چند دهه اخیر و تاثیر آن بر منابع آب

الگوی حاصل از توزیع فضایی فعالیت‎های انسان شهری که از آن به فرم یا شکل شهر یاد می‎شود، بنا بر ماهیت پویا و متغیر شهرها، همیشه در حال تغییر و دگرگونی بوده است، اما ناپایدارترین و نامطلوب‎ترین شکلی که شهرها تا کنون به خود دیده‎اند، شکل گسترده یا گسترش افقی شهری است. شهر مشهد که شهر مورد مطالعه در این پژوهش انتخاب شده نیز از این مقوله مستثنا نیست. نتایج پژوهش نشان می‎دهد که رشد افقی سریع و بی‎برنامه شهر مشهد در دهه­های اخیر (۱۳۸۵– ۱۳۳۵) به بحران­های زیست‎محیطی، به‎ویژه در منابع آبهای سطحی و زیرزمینی منجر شده است. این مهم که با استفاده از روش‎های مختلف مانند عکس‎های هوایی، نقشه‎های موجود در سازمان‎ها، نقشه‎های توپوگرافی و نرم‎افزارهای GIS و SPSS انجام شده است، نتیجه می‎دهد که توسعه جسته‎گریخته مناطق شهری و صنعتی در حومه شهر مشهد، به‎صورت مستقیم و غیر مستقیم سبب تخریب و نابودی منابع آبی منطقه شده است. برای نمونه در دوره‎های مختلف رشد این شهر ۸۸ رشته قنات و تعداد زیادی چشمه به‎کلی نابود شده‎اند که با نابودی این منابع آبی پایدار و بروز بحران کم‎آبی در شهر، از روش‎های جدید، مانند حفر چاه‎های عمیق و احداث سدها استفاده شده است که عمدتا ناپایدارند. در حال حاضر با وجود صرف هزینه زیاد برای تامین آب شرب، هنوز هم این شهر با مشکل کمبود آب مواجه است.

Keywords:

بحران‎های زیست‎محیطی , شکل های پایدار , گسترش افقی , مشهد , منابع آب