واکاوی اثر سیگنال های اقلیمی بر بارش دوره های خشک و تر (مطالعه موردی: بخشی از حوزه آبخیز خلیج فارس و دریای عمان)

در این مقاله به بررسی تاثیر شاخص­های اقلیمی بر میزان بارش دو دوره خشک و تر در حوزه آبخیز خلیج فارس و دریای عمان با استفاده از تجزیه وتحلیل عاملی پرداخته شده است. لذا داده­های دو دوره یادشده در ۲۲ ایستگاه باران سنجی در حوزه آبخیز خلیج فارس و دریای عمان و ۱۳ سیگنال اقلیمی در طی دوره آماری ۲۰۱۴-۱۹۷۰ مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به نتایج تحلیل عاملی داده­ها با استفاده از نرم افزار PAST از بین ۴۰ سیگنال اقلیمی، مشخص شد در دوره خشک در حوزه آبخیز خلیج فارس و دریای عمان، سه مولفه اصلی در مجموع ۶/۹۶ درصد از واریانس داده های اولیه را تبیین می کنند که برای مولفه اول، دوم و سوم به ترتیب، ۱/۸۳، ۱/۹ و ۶/۲ درصد می باشند و در دوره تر، سه مولفه ۸/۹۷ درصد از واریانس داده های اولیه را تبیین میکنند که مولفه اول، دوم و سوم، به ترتیب ۱/۹۱، ۳/۴ و ۴/۲ درصد از واریانس داده های اولیه را تبیین میکنند. مشخص شد که مهم ترین عوامل موثر بر تغییرات بارش در دوره خشک بر روی اقیانوس اطلس و پس از آن قطب (با واریانس ۲/۹۲ درصد) واقع شده است و بخش کمی از تغییرپذیری بارش (با واریانس ۶/۲ درصد) در دوره خشک مربوط به نوسانات چند دهه ای اقیانوس اطلس شمالی است؛ به طوری که در این دوره بالاترین همبستگی بین شاخص NAO و AO (به ترتیب ۱۰۰ و ۹۵ درصد) با ایستگاه های مورد مطالعه وجود دارد. در دوره تر مهم ترین کانون تغییرات از سوی قطب شمال و تغییرات دمای اقیانوس آرام جنوبی (با واریانس ۴/۹۵ درصد) واقع شده و پدیده نوسانات جنوبی تنها تغییرات کمی (۴/۲ درصد از واریانس) را بر عهده دارد. به طوری که در دوره تر، ۸۵ و ۶۵ درصد ایستگاه ها به ترتیب بالاترین همبستگی معنی دار را با شاخص AO و Nino۱+۲ دارند.

Keywords:

سیگنال های اقلیمی , تحلیل مولفه های اصلی , خلیج فارس و دریای عمان