ارزیابی کارایی نشانگرهای ISSR و پروتئین های محلول برگ در بررسی تطابق تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های Agropyron elongatum با پراکنش جغرافیایی آنها

مقدمه: فرسایش ژنتیکی آسیب پذیری گیاهان را به تنش های محیطی و زیستی افزایش می دهد. خویشاوندان وحشی گیاهان زراعی به صورت انکار ناپذیری در افزایش غنای خزانه ژنی برای به نژادگران مفید هستند به طوری که با توجه به این تنوع ژنتیکی، پایه و اساس برنامه های به نژادی شکل می گیرد و اصلاح گیاهان با خصوصیات مطلوب فراهم می گردد.مواد و روش ها: کارایی نشانگرهای ISSR و پروتئین های محلول برگ در بررسی تنوع ژنتیکی ۱۲ ژنوتیپ از گونه Agropyron elongatum جمع آوری شده از مناطق مختلف استان کرمانشاه در آزمایشگاه زیست فناوری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه در سال ۱۳۹۹ مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: بر اساس پروتئین های محلول برگ تعداد ۱۴ نوار برای ژنوتیپ ها مشاهده شد، که بیشترین تعداد نوار مربوط به ژنوتیپ های ۲G، ۵G و ۷G با ۱۳ نوار و کمترین تعداد نوار مربوط به ۴G با ۹ نوار بود. پروتئین های محلول تنوع ژنتیکی بالایی در بین ژنوتیپ های مورد بررسی نشان ندادند و در مجموع ۳۶ درصد از نوارهای حاصل چندشکل بودند. گره بندی ژنوتیپ ها بر اساس پروتئین های محلول نشان داد که ژنوتیپ های ۱G، ۵G، ۱۲G و ۱۰G در گروه اول، ۴G، ۳G و ۹G در گروه دوم و ۶G، ۷G، ۸G، ۲G و ۱۱G در گروه سوم قرار گرفتند. گروه بندی بدست آمده از ژنوتیپ ها با پراکنش جغرافیایی آنها مطابقت نداشت و با توجه به شباهت بالای ژنوتیپ ها، چندشکلی مطلوبی در پروتئین های محلول برگ مشاهده نشد. در مجموع پروتئین های محلول توانایی تفکیک درون گونه ای مناسبی برای گونه ی علف گندمی پابلند نداشتند. بر اساس آغازگرهای ISSR در مجموع تعداد ۷۳ نوار مشاهده شد، که ۷۰ نوار در بین ژنوتیپ­ها چندشکل بودند. متوسط درصد چندشکلی در بین ژنوتیپ­ها ۲۵/۹۶% بود. کمترین تعداد نوار مربوط به آغازگر IS۳ (۳ نوار) و بیشترین تعداد نوار مربوط به آغازگر IS۵ (۱۰ نوار) بود. آغازگرهای IS۳، IS۱۰، IS۱۱، IS۱۳ و IS۱۴ به عنوان آغازگرهای مناسب برای بررسی جمعیت های گونه ی علف گندمی پابلند معرفی شدند. گروه بندی ژنوتیپ ها بر اساس داده های ISSR تا حد بالایی با پراکنش جغرافیایی ژنوتیپ ها تطابق داشت. گروه اول شامل  ۸G، ۹G و ۱۰G بودند که ژنوتیپ های این گروه متعلق به دو شهرستان جوانرود و روانسر بودند. گروه دوم شامل ۵G، ۶G و ۷G بودند. ژنوتیپ های این گروه متعلق به منطقه ی اسلام آباد غرب بودند. گروه سوم ۱۱G و ۱۲G بودند. این گروه نیز از شهرستان هرسین بودند. گروه چهارم شامل ۱G، ۲G، ۳G و ۴G بودند ژنوتیپ های این گروه متعلق به شهرستان کرمانشاه بودند. ژنوتیپ های شهرستان های جوانرود و روانسر بیشترین فاصله ی ژنتیکی با دیگر ژنوتیپ ها داشتند و ژنوتیپ های شهرستان هرسین کمترین فاصله ی ژنتیکی را با ژنوتیپ های شهرستان کرمانشاه داشتند. نتیجه گیری: نشانگر ISSR کارایی بهتری نسبت به پروتئین های محلول در تعیین تنوع ژنتیکی درون گونه ای ژنوتیپ های مورد بررسی داشت و ژنوتیپ های شهرستان های جوانرود و روانسر (۸G، ۹G و ۱۰G) بیشترین فاصله ی ژنتیکی را با ژنوتیپ های شهرستان کرمانشاه (۱G، ۲G، ۳G و ۴G) داشتند.

Keywords:

Agropyron elongatum , پراکنش جغرافیایی , پروتئین های محلول , نشانگر ISSR