اثر سوش های مختلف باکتری های ریزوبیوم بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام اصلاح شده نخود

به منظور بررسی اثر تلقیح بذر نخود با مزوریزوبیوم بر روی عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام نخود دیم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اکباتان مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان در سال زراعی ۹۰-۱۳۸۹ در شرایط مزرعه اجرا گردید. عوامل آزمایشی شامل سه رقم نخود: آرمان، هاشم وآزاد و سوش باکتری در شش سطح شامل دو نژاد باکتری مزوریزوبیوم (SWRI-۱۵ و SWRI-۳)، ترکیب باکتری مزوریزوبیوم + سودوموناس (SWRI-۱۵+P۱۶۹ و SWRI-۳+P۱۶۹)، سودوموناس(P۱۶۹) و شاهد (بدون تلقیح) بودند. در دوران رشد علاوه بر مراقبت های زراعی، تاریخ گلدهی، تاریخ رسیدگی، ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، وزن صد دانه و عملکرد دانه در واحد سطح یادداشت برداری شد. نتایج نشان داد که ارقام از نظر تاریخ گلدهی، تاریخ رسیدگی، ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و عملکرد دانه در سطح احتمال ۱٪ اختلاف معنی دار داشتند. اثر سوش های باکتری بر تاریخ گلدهی، شاخص برداشت و عملکرد دانه نیز معنی دار بود. اثر متقابل سوش باکتری × رقم بر تاریخ گلدهی، تاریخ رسیدگی، ارتفاع بوته، شاخص برداشت و عملکرد دانه معنی دار بود. مقایسه میانگین ها نشان داد که کمترین تعداد روز تا رسیدن مربوط به استفاده از سوش باکتری مزوریزوبیوم (۳-SWRI) و رقم آرمان بود. بلندترین ارتفاع بوته در تیمار استفاده از سوش باکتری مزوریزوبیوم (SWRI-۱۵)و رقم هاشم مشاهده گردید. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که بالاترین عملکرد دانه از تیمار رقم آزاد با سوش باکتری مزوریزوبیوم (SWRI-۱۵) به دست آمد که نسبت به تیمار شاهد (بدون تلقیح) ۱۵۱ درصد بیشتر بود. باتوجه به اثر مفید زیست محیطی و بهبود عملکرد واجزای عملکرد دانه نخود، تلقیح مزوریزوبیوم می تواند جایگزین مناسبی برای مصرف نیتروژن باشد.

Keywords:

باکتری مزوریزوبیوم , سودوموناس , عملکرد دانه , اجزاء عملکرد دانه و شاخص برداشت