ارزیابی ژنوتیپ های گوجه فرنگی بر اساس شاخص های تحمل تنش شوری در مرحله گیاهچه ای

شوری یکی از مهم ترین تنش های محیطی در برابر تولید محصول پایدار در زمین های زراعی جهان است. گوجه­فرنگی در دسته گیاهان حساس به شوری قرار دارد. با ارزیابی تنوع موجود در میان ژنوتیپ­های گوجه­فرنگی تحت تنش شوری و استفاده از این تنوع در برنامه­های به­نژادی گوجه­فرنگی امکان دستیابی به ژنوتیپ متحمل وجود دارد. بر این اساس در پروژه حاضر تعداد ۲۲ ژنوتیپ گوجه­فرنگی تحت تنش شوری در قالب طرح بلوک­های کاملا تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. شاخص تحمل تنش (STI)، شاخص تحمل (TOL)، میانگین هندسی بهره­وری (GMP)، میانگین حسابی بهره­وری (MP)، میانگین هارمونیک (HM)، عملکرد (Y)، پایداری عملکرد (YSI) و حساسیت به تنش (SSI) بر­اساس وزن خشک کل در شرایط تنش و بدون تنش محاسبه گردید. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین نشان داد که بین ژنوتیپ­های گوجه­فرنگی مورد مطالعه برای دو صفت وزن خشک کل و وزن تر کل در دو شرایط تنش و بدون تنش شوری اختلاف معنی­دار آماری وجود دارد. این نتایج تاییدی بر وجود تنوع کافی بین ژنوتیپ­ها برای ویژگی­های مورفولوژیکی آن­ها بود. صفت وزن خشک کل هر ژنوتیپ در محیط بدون تنش (YP) بیشترین همبستگی (۹/۰) را با شاخص MP و صفت وزن خشک کل هر ژنوتیپ در محیط تنش (YS) بیشترین همبستگی (۹۱/۰) را با شاخص HM نشان داد و به عنوان شاخص­های مناسبی برای ارزیابی ژنوتیپ­های گوجه­فرنگی تحت تنش شوری در مرحله گیاهچه­ای شناسایی شدند. بر­اساس ترسیم بای­پلات تجزیه به مولفه اصلی ژنوتیپ ۱۰G ژنوتیپ متحمل بود و بعد از آن ژنوتیپ­های ۲G، ۲۲G، ۱۹G و ۵G وضعیت مناسبی برای تحمل تنش شوری نشان دادند. تجزیه خوشه­ای ژنوتیپ­ها را در سه دسته مجزا تقسیم­بندی کرد که رفتار متفاوتی در زمان انتقال از محیط بدون تنش به محیط تنش نشان دادند. بر­اساس شاخص­های تحمل و روش­های گروه­بندی ژنوتیپ ۱۰G به عنوان ژنوتیپ متحمل به تنش شوری شناسایی گردید که می­تواند به عنوان والد در برنامه­های دورگ­گیری و انتخاب ژنوتیپ متحمل مورد استفاده قرار گیرد.

Keywords:

Cluster Analysis , Principal Component Analysis , Seedling , Stress , Tolerance , تجزیه مولفه اصلی , تجزیه خوشه ای , تحمل , تنش , گیاهچه