ایدئولوژی در نظریه های انقلاب ایدئولوژی، مفهوم و کارکردهای آن

ایدئولوژی یکی از ارکان بسیج سیاسی منجر به انقلاب است. از دیرباز آنچه مورد توجه نظریه های انقلاب قرار می گرفته، شرایط فکری بوده است. در نظریه های کلاسیک شامل نظریه طبقاتی مارکسیسم، نظریه فرهنگی دورکهایم، نظریه واقعگرایی سیاسی پاره تو، نظریه کاریزمای وبر و نظریه روان شناسانه دوتوکویل شرایط فکری انقلاب به ترتیب عبارت از: خودآگاهی طبقاتی در قالب ایدئولوژی، انومی، تشنگی ایدئولوژیک تحریک عاطفی، فریب توده ای، ارادت عاطفی به رهبران کاریزماتیک و بالاخره توقعات فزاینده توده هاست. بنابراین ایدئولوژی در چنین نظریه هایی کارکرد و نقش قابل توجهی در پیدایش اوضاع انقلابی و چگونگی وقوع بسیج انقلابی دارد. کارکرد و جایگاه ایدئولوژی در نظریه های روان شناختی، جامعه شناختی، سیاسی و نیز نظریه های نوین انقلاب که در دو سطح خرد و کلان قابل بررسی اند در درجه اول اهمیت قرار گرفته است. این تحقیق چشم اندازی است به همین موضوع و کنکاشی است در شناختن مفهوم ایدئولوژی و تعیین کارکردها و جایگاه آن در نظریه های انقلاب. قابل ذکر است که بخش اول مقاله با عنوان «ایدئولوژی، مفهوم و کارکردهای آن» در این شماره منتشر و بخش دوم آن با عنوان «نقش و جایگاه ایدئولوژی در نظریه های انقلاب» در شماره بعد چاپ خواهد شد.