کوزه و باده (تاویل در مثنوی)

تاویل، شیوهای کهن در تفسیر متون مقدس است که سابقه آن به حماسه ایلیاد و ادیسه برمیگردد. در میان مسلمانان این روش، نخست در تاویل حروف مقطعه پدیدار شد و سپس فرقههای گوناگون مانند: معتزله، باطنیه،اخوان الصفا، فلاسفه، حروفیه و عرفا به تاویل قرآن کریم و حدیث دست زدند. در عرفان، عروج از لفظ به معنا و سیر صعودی از عبارت به اشارت تاویل نام دارد و مبنای آن انسان است که با تحول و ارتقای وجودی به ادراک حقایق در هر مرتبه نایل میگردد. مولانا در مثنوی شریف که تفسیری عارفانه به شمار میآید فراوان به تاویل دست میزند؛ روش او جمع بین ظاهر و باطن است. او الفاظ را به معنای حقیقی خود میگیرد که این، البته، جز با شهود باطنی و رویت درونی به دست نمیآید. مولانا این معنا را با تمثیلهای متعدد و متنوع و دلانگیز به تصویر میکشد.

Keywords:

قرآن کریم , تمثیل , ظاهر , عبارت , تعبیر مثنوی شریف , تاویل , باطن , اشارت , تجربه