تشکیل پرتفویی از صندوق های قابل معامله با رویکرد ترکیبی خوشه بندی و تجمیع مطلوبیت های تمایزگر

معرفی: در بسیاری از موارد به منظور انتخاب یک گزینه از بین تعداد محدودی گزینه سرمایه­گذاری، لازم است رتبه­بندی انجام  شود. این رتبه­بندی برحسب اولویت­ها و مزایای هریک بر دیگری که معمولا برحسب شاخص­های خاصی ارائه می­گردد، انجام می­شود. بدین ترتیب موقعیت هر گزینه سرمایه­گذاری نسبت به گزینه­های دیگر مشخص شده و تصمیم­گیرنده می­تواند با اطمینان از برتری هریک نسبت به دیگری انتخاب درست را انجام دهد. از طرفی صندوق­های سرمایه­گذاری می­توانند نقش بسزایی در اقبال عمومی به بازار بورس داشته و با اتخاذ سیاست­های مناسب در کاهش تورم،  افزایش تولید و رونق اقتصاد ملی نقش اساسی ایفا نمایند. بر این اساس ضمن توجه به نقش مطلوبیت در امر تصمیم­گیری و در نظر گرفتن ریسک­پذیری سرمایه­گذار هدف پژوهش حاضر بکارگیری یک مدل ترکیبی متشکل از روش خوشه­بندی و تجمیع مطلوبیت­های تمایزگر به منظور رتبه­بندی و تشکیل پرتفویی از صندوق­های قابل معامله است. متدولوژی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر شیوه گردآوری داده ها توصیفی است و در آن روش تحلیلی-ریاضی بکار برده شده است. از نظر موضوعی در حوزه تحقیق در عملیات و مدیریت مالی قرار می گیرد. داده های گردآوری شده، به وسیله قابلیت نرم­افزار Excell مورد تحلیل قرار گرفته و متغیرهای مورد نظر محاسبه گردیدند. در ادامه بر اساس اطلاعات حاصله و با استفاده از نرم­افزار MATLAB  تحلیل خوشه­ای به روش k میانگین انجام گرفته، نهایتا محاسبات روش تجمیع مطلوبیت­های تمایزگر با استفاده از نرم­افزارهای Excell و GAMS  انجام شده و مدل اولیه حل گردید. یافته ها: در این پژوهش طی فرآیندی پنج مرحله­ای،  ابتدا صندوق­های سرمایه­گذاری قابل ­معامله جهت رتبه­بندی به عنوان مطالعه موردی انتخاب و از بین ۳۲ صندوق قابل معامله (جامعه)، ۲۶ صندوق به عنوان نمونه در دوره زمانی فروردین ۱۳۹۲ تا آذر ۱۳۹۷ در بازار سرمایه ایران در نظر گرفته شد، در مرحله دوم ۳ گروه معیار شامل معیارهای عمومی ارزیابی عملکرد (بازده، ریسک و بتای پرتفوی)، معیار­های مدرن (نسبت­های شارپ، ترینر، جنسن و مودیلیانی-میلر) و معیارهای پست مدرن (نسبت­های امگا، سورتینو، کاپا و پتانسیل مطلوب) تئوری پرتفوی بکار رفته در پژوهش­های پیشین برای صندوق­های نمونه محاسبه شدند و با استفاده از شاخص­های مذکور به روش  kمیانگین، خوشه­بندی انجام گرفت، سپس با توجه به معیارهای تفکیک، بهترین تعداد خوشه­ها تعیین شد. نتایج روش خوشه­بندی، اطلاعات ورودی روش تجمیع مطلوبیت­های تمایزگر  بوده و رتبه­بندی صندوق­ها صورت گرفت. پس از حل مدل اولیه، به منظور بهبود نتایج، تحلیل پس­بهینگی انجام شد، پس از انجام تحلیل پس­بهینگی، وزن شاخص ها و مطلوبیت گزینه ها تعیین شد. سپس به منظور اعتبارسنجی نتایج، آزمون صحت نتایج طبقه بندی و آزمون خطای طبقه بندی اجرا گردید. نتیجه: نتایج پژوهش حاکی از آن است که چارچوب ترکیبی استفاده ­شده مناسب بوده و شاخص بازده با وزن ۱۵۳/۰، بیشترین نقش و شاخص نسبت ترینر با وزن ۰۳۹/۰، کمترین نقش را در سبد سرمایه­گذاری داشته است، همچنین با توجه به نتایج بدست ­آمده از صحت طبقه­بندی و آزمودن نمونه­های آزمون، مشخص شد که دقت مدل ۱۰۰ درصد است و در نهایت سه صندوق قابل معامله­ آرمان آتی کوثر، قابل معامله با درآمد ثابت کیان و پارند پایدار سپهر که طبق خوشه­بندی k میانگین در خوشه اول قرار گرفته و بر اساس روش تجمیع مطلوبیت­های تمایزگر بیشترین مطلوبیت را داشته­اند، جهت تشکیل پرتفوی انتخاب شدند.