مطالعه برخی متابولیت های گیاه دارویی استویا ( Stevia rebaudiana Bertoni) در شرایط کشت درون شیشه ای و طبیعی با استفاده از گاز کروماتوگرافی- طیف سنجی جرمی (GC-MS)

استویا (Stevia rebaudiana Bertoni) گیاهی چندساله است که به دلیل وجود شیرین کننده های طبیعی دی ترپن ها که حدود ۲۰-۴ درصد ماده خشک برگ های این گیاه را تشکیل می دهد، شهرت و اهمیت زیادی پیدا کرده است. از آنجا که تولید استویا ازطریق بذر، نشاکاری، قلمه،کشت بافت انجام می شود، بنابراین در پژوهش حاضر به طور خاص به مقایسه ترکیبات این گیاه در شرایط مختلف رشدی شامل شرایط طبیعی و کشت بافت با استفاده از عصاره و اسانس گیاه پرداخته شد. نتایج نشان داد که از بین ۵۵ ترکیب شناسایی شده در عصاره حاصل از کشت بافت، علاوه بر ۱۶ ترکیب مشترک، ۳۹ ترکیب آن صرفا در شرایط کشت بافت مشاهده شد که در عصاره حاصل از گیاه رشد یافته در شرایط طبیعی وجود نداشت. همچنین از بین ۷۰ ترکیب شناسایی شده در عصاره گیاه حاصل از کشت طبیعی، تعداد ۵۴ ترکیب شیمیایی از آن در شرایط کشت بافت مشاهده نشد و مختص عصاره حاصل از گیاه رشد یافته در شرایط طبیعی بود. نتایج آزمایش ترکیبات شیمیایی اسانس نشان داد که تعداد هشت ترکیب مشترک در بین نمونه های استویای کشت بافتی و طبیعی وجود داشت. بنابراین از بین ۴۱ ترکیب شیمیایی شناسایی شده در اسانس استویای حاصل از کشت بافت، تعداد ۳۳ ترکیب آن فقط در شرایط کشت بافت مشاهده شد و در اسانس حاصل از گیاه رشد یافته در شرایط طبیعی وجود نداشت. همچنین از بین ۱۶۴ ترکیب شناسایی شده در اسانس گیاه استویای رشد یافته در محیط کشت طبیعی، تعداد ۱۵۶ ترکیب شیمیایی از آن در شرایط کشت بافت مشاهده نشد و مختص عصاره حاصل از گیاه رشد یافته در شرایط طبیعی بود. نتایج این تحقیق می تواند در برنامه ریزی تولید متابولیت های ثانویه در شرایط مختلف رشد بکار رود.

Keywords:

استویا , کشت درون شیشه ای , گاز کروماتوگرافی