بررسی افتراقی کلاهبرداری کلاسیک و رایانه ای، برمبنای ابزار رایانه ای (با نگرشی بر رویه قضایی)

ماهیت ابزارهای رایانه ای به گونه ای است که نحوه بکارگیری و نوع کارکرد آن که به دو شکل فعال باغلبه کارکرد فنی، یا منفعل با غلبه کنش گری فریبکارانه انسانی قابل مشاهده می باشد، آنها را قادر به ایفای دو نقش کاملا متفاوت و نهایتا شکل گیری دو گونه مجزای کلاهبرداری مشتمل بر کلاسیک و رایانه ای می نماید. بر این اساس قائلین به تفسیر موسع از کلاهبرداری رایانه ای، مجرد استفاده از یک ابزار ماهیتا رایانه ای در خلال کنش گری مجرم را جهت تحقق عنوان کلاهبرداری رایانه ای کافی قلمداد می نمایند. در طیف مقابل پیروان برداشت مضیق از این مفهوم، با ارائه تفسیر منطقی و حتی منطوقی از ماده ۷۴۱ قانون مجازات اسلامی (بخش جرایم رایانه ای) ابزار رایانه ای را صرفا در صورتی در شکل گیری کلاهبرداری رایانه ای موثر تلقی می کنند که در دو بخش «نحوه بکارگیری و نوع کارکرد» و «بستر ارتکاب» که در خلال پایش و پردازش داده ها و تعامل دو سامانه در مبدا ومقصد که با کنش گری غیرمستقیم انسانی همراه است، واجد شرایط خاصی باشد. این پژوهش با روش مطالعه منابع رسمی وکتابخانه ای و ارزیابی رویه قضایی وبرخی آراء محاکم موفق به شناسایی و استخراج سه معیار عینی «رایانه ای به عنوان وصف ذاتی یک ابزار با قابلیت پردازش داده»، «لزوم بهره گیری مرتکب از کارکرد فنی و فعال یک ابزار» و در نهایت «مجازی بودن بستر از ابتدا تا انتهای فرایند تکوین جرم و تحقق نتیجه در همین بستر» شده است که به نظر می رسد در مقام ارزیابی افتراقی این دو شکل از کلاهبرداری در مصادیق مشتبه کاملا کارایی خواهند داشت. در همین راستا پیشنهاد می شود ضوابط سه گانه مذکور در قالب مصوبه تقنینی به کارگیری شوند تا چالش مورد نظر منجر به چنددستگی و اختلاف نظر دررویه قضایی نشود.

بررسی افتراقی کلاهبرداری کلاسیک و رایانه ای، برمبنای ابزار رایانه ای (با نگرشی بر رویه قضایی) Keywords:

ابزار کلاهبرداری , تعامل میان سامانه ای , افتراق ابزاری , کارکرد فنی رایانه ای , انفعال ابزار , کنش گری انسانی , مجرای ارتکاب