کمیت و کیفیت متابولیت های ثانویه گیاه اسطوخودوس تحت تاثیر عامل بوم شناختی ارتفاع از سطح دریا

متابولیت ­های ثانویه بخش اصلی گیاهان دارویی محسوب می­شوند و در پزشکی کاربرد دارند. از طرفی، ژنتیک و محیط دو عامل مهم و تاثیرگذار در کمیت و کیفیت مواد موثره گیاهان دارویی هستند. به منظور بررسی تاثیر اختلاف ارتفاع از سطح دریا بر میزان و تنوع متابولیت­ های ثانویه گیاه اسطوخودوس از دو رویشگاه (بلده و بهشهر) واقع در استان مازندران در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار، نمونه­ برداری شد. پس از خشک کردن گیاه، اسانس ­گیری به روش تقطیر با آب صورت پذیرفت. جداسازی و شناسایی ترکیب­ های موجود در اسانس توسط دستگاه ­های کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل شده به طیف­ سنج جرمی (GC/MS) انجام شد. نتایج این تحقیق به شناسایی ۲۲ و ۲۴ ترکیب منجر شد، که به ترتیب نشان­ دهنده ۹۶/۹۹ درصدو ۰۱/۹۷ درصدکل ترکیبات اسانس نمونه­ های بلده و بهشهر بودند. ترکیبات شاخص در جمعیت بهشهر: اندوبورنئول (۳۶/۲۲ درصد)، ۱و۸ سینئول (۰۷/۲۰ درصد)، کامفور (۶۹/۸ درصد)، آلفا کادینول (۶۰/۷ درصد)،کاریوفیلن اکسید (۰۹/۵ درصد) و پروپانال (۱۸/۴ درصد) و در جمعیت بلده: بورنئول (۷۸/۲۶ درصد)، ۱و۸ سینئول(۱۹/۲۰ درصد)، کامفور (۵۹/۹ درصد)، آلفا کادینول (۸۰/۵ درصد)، کاریوفیلن اکسید (۹۹/۴ درصد) و پروپانال (۴۱/۳ درصد) بودند. با توجه به وجود اختلاف در میزان بازده و ترکیبات اسانس، می­ توان نتیجه گرفت که عوامل محیطی (ارتفاع از سطح دریا و غیره) نیز مانند عوامل ژنتیکی می­تواند بر تولید و مقادیر ترکیبات شیمیایی موجود در گیاهان دارویی موثر واقع می­ شود و بسته به هدف از کشت و نوع ماده موثره، گیاهان دارویی در مناطق متفاوت کشت شوند.

Keywords:

essential oil , chemical compound , gas chromatography , active materials , اسانس , ترکیب شیمیایی , کروماتوگرافی گازی , ماده موثره