توسعه معنویت در دوران کودکی؛ رویکردی نهفته برای ارتقای سلامت و توسعه اجتماعی

مژگان مشتاق دکترای سلامت و رفاه اجتماعی، دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی، تهران، ایران مقدمه معنویت یکی از عوامل تعیین کننده کیفیت زندگی، سلامت و توسعه انسانی، اجتماعی است. هدف این مطالعه مروری، تحلیل ابعاد معنویت مذهبی و شناسایی عناصر مرتبط با توسعه این ابعاد، به ویژه توسعه معنویت در دوران کودکی است. مرور انتقادی  طبق شواهد موجود در متون، تجربیات دوران کودکی و چگونگی پرورش او در این مرحله، اثر مهمی بر کیفیت زندگی و سلامت فرد در طول زندگی او دارد. اغلب نظریهپردازان، تکامل بعد معنوی را مرتبط با سایر ابعاد توسعه انسانی مطرح کردهاند. در نظریههای ارائه شده، عناصر موثر بر شکلگیری معنویت یا مراحل توسعه آن در شرایط و زمینههای گوناگون (سن کودک و محیط زندگی) مورد بحث قرار گرفته است. حمایت از کودکان برای بیان احساسات و تجارب معنوی مانند عشق و نفرت، امید و ترس، اعتماد و نا امنی، ایجاد فرصت برای احساس حیرت و شگفتی، مهیا کردن زمینه برای تصویرسازی ذهنی، تقدیر از مشارکت کودک در کارها، همچنین بر انگیختن و تشویق کردن کنجکاوی او برای پرسیدن سوالهای مهم، برخی از روشهای پرورش معنوی هستند. بحث همه کودکان با یک معنویت ذاتی متولد میشوند و ظرفیت پرورش آن را دارند. جایگاهی که کودک برای خود مییابد، احساس تعلق، تجربه معنا و شناخت پیدا کردن نسبت به خود، دیگران و نیروی برتر (امید و اعتماد)، از مهمترین عناصر توسعه معنویت مذهبی در کودکان هستند. اهمیت دادن به زیباییهای درونی و تعمق در زیباییها و پدیدههای هستی، زمینه رشد خلاقیت و پرورش روح یا تکامل معنوی را فراهم میکند. احساس همدلی و مسئولیتپذیری نسبت به خود، سایر موجودات و طبیعت، علاوه بر بهبود کیفیت زندگی فرد میتواند در ارتقای سلامت و توسعه اجتماعی نیز موثر باشد.

Keywords:

Health promotion and social development , religious spirituality , spiritual evolution , childhood period. , ارتقای سلامت و توسعه اجتماعی , معنویت مذهبی , تکامل معنوی , دوران کودکی