اصول طراحی «مجموعه مسکونی » مبتنی بر «حکمت اسلامی » (بر اساس آراء علامه آیت الله جوادی آملی در کتاب مفاتیح الحیات)

بدون ارائه تعریف روشن از شیوه درست «زندگی » نمی توان از مقوله شکل خوب «مسکن » و کیفیت مطلوب «فضای زندگی » سخن گفت. فرضیه پژوهش اینستکه «ظرف زندگی » و «سبک زندگی » تاثیری دوطرفه برهم دارند. زندگی انسان شامل روابط چهارگانه او با «خدا، خویشتن، دیگران و طبیعت » می باشد، که اگر بر اساس آموزه های اسامی باشد می توان گفت که سبک زندگی مسلمانانه محقق شده و «معماری و شهرسازی » به هر میزان که تسهیلگر آن باشد، واجد صفت «اسلامی » است. هدف این تحقیق، دستیابی به اصولی برای چنین «معماری » در مقیاس «مجموعه مسکونی » است. پرسش پژوهش آنستکه «در طراحی مجموعه مسکونی چه اصولی را رعایت کنیم که زمینه ساز سبک زندگی اسلامی شود؟ ». برای یافتن پاسخ، سه مسیر تحقیقاتی طی شد: از یکسو طی مدلسازی مفهومی، نه مولفه کلیدی مجتمع مسکونی تبیین شد. از دیگرسو طی مطالعات کتابخانه ای و روش تحلیل محتوا، رویکردهای مختلف درباره «مسکن اسلامی » دسته بندی و به دو روش «کمی و کیفی » تحلیل گردید. از مسیر سوم، شاخصه های سبک زندگی اسلامی از نظر علامه جوادی آملی -بعنوان اسلام شناس مبنای تحقیق- بدست آمد (محتوا)؛ برای ناساس، مجموعه مسکونی شامل چهار حوزه اصلی «مسکن، معابر، فضای خدماتی و فضای سبز و باز » می باشد. مسکن نیز خود شامل دو بخش «درون و برون » می شود. درون آن چهار حوزه فضای «فردی، خانوادگی، مهمان و خدماتی » و برون آن شامل «حجم و نما » می باشد که نسبت به درون و بیرون خود تکالیفی دارد. نتیجه تحقیق، دستیابی به «احکام طراحی » هر یک از این نه عنصر تشکیل دهنده مجموعه مسکونی است که در قالب «اصول سلبی و ایجابی » بیان می شود. در شرایط کنونی کشور که بدلیل نیاز مردم به مسکن، سیاست «نهضت ملی تولید مسکن » از سوی مدیران مطرح شده است، دستاورد این تحقیق می تواند اصول راهنما در طراحی مجموعه مسکونی در خدمت طراحان قرار گیرد. همچنین مبنایی برای آموزش معماری و تربیت معماران بخصوص در دروس «طراحی مسکن و مجموعه مسکونی » باشد.

Keywords:

مسکن اسلامی , سبک زندگی اسلامی , مجموعه مسکونی , جوادی آملی , مفاتیح الحیات , حیات طیبه , مساکن طیبه , آموزش معماری , طراحی مسکن