جایگاه، اعتبار و روش شناسی کتاب المدونه الکبری ابی غانم خراسانی در فقه اباضی

آثار فقهی اباضیه _ فرقه ای منشعب شده از پیکره خوارج که تاکنون به حیات سیاسی و عقیدتی خود ادامه داده _ نه تنها در مطالعه تاریخ این فرقه از اهمیت برخوردار است، بلکه در مطالعات فقه پژوهی تاریخ اسلام به ویژه در نواحی شبه جزیره و شمال آفریقا در خور توجهند. در میان مولفان آثار اباضی، بشر بن غانم (ابوغانم خراسانی) از جایگاه برجسته ای برخوردار است. در این مقاله به اعتبار سنجی المدونه الکبری ابوغانم و بررسی وثاقت مولف و روش او پرداخته شده است و مهمترین سوال تحقیق جایگاه و اعتبار این کتاب نزد محدثین و فقهاست. نتیجه به دست آمده آن است که اثبات جعلی و بی اساس بودن المدونه الکبری که برخی علمای غیر اباضی به آن قائل شده اند، دشوار است و علمای اباضی بر اصالت و صحت روایات آن اجماع دارند. از نقاط قوت المدونه الکبری دقت در نقل احادیث، مطالعات تطبیقی و فقه مقارن و بیان مباحث فقهی در قالب پرسش و پاسخ است؛ ولی به هم ریختگی هایی نظیر اختلاط حدیث با اقوال بزرگان و همچنین درج روایات غیر مرتبط به موضوع هر باب و مرسل و منقطع بودن روایات، ضعف این کتاب شمرده می شود. این احتمال وجود دارد که به علت عدم تدوین کتاب توسط خود ابوغانم این ضعف ها به کتاب راه یافته باشد.

Keywords:

فقه , اباضیه , المدونه الکبری , ابوغانم خراسانی , حدیث