تاثیر یک دوره برنامه تمرین های نه هفته ای بر شاخص های مرکز فشار در حالت ایستای ساکن با چشمان باز و بسته در مردان سالمند

هدف سالمندی با کاهش ظرفیت های فیزیولوژیکی و عملکردی ارتباط دارد که می تواند باعث ناتوانی، کاهش تعادل و افزایش ریسک سقوط شود. بنابراین از تعادل به عنوان عاملی برای تعیین میزان استقلال سالمندان استفاده می شود. از طرفی میانگین سرعت به عنوان پایاترین شاخص مرکز فشار برای ارزیابی تعادل و کاهش ریسک سقوط محسوب می شود. با توجه به اهمیت تعادل و قدرت عضلات اندام تحتانی در دوران سالمندی، هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تاثیر یک دوره برنامه تمرین های نه هفته ای بر شاخص های مرکز فشار در حالت ایستای ساکن با چشمان باز و بسته در مردان سالمند است. روش بررسی در این پژوهش، ۲۷ مرد سالمند که همگی از نظر عمومی سالم بودند، به صورت داوطلبانه شرکت کردند. شرکت کنندگان به صورت تصادفی به دو گروه تمرینی (۱۵ نفر با میانگین سنی ۵/۵۹±۶۱/۰۸ سال، وزن ۱۰/۲۳±۷۷/۰۷ کیلوگرم، قد ۶/۰۴±۱۶۷/۷ سانتی متر) و کنترل (۱۲ نفر با میانگین سنی ۶/۴۳±۶۲/۰۸ سال، وزن ۷/۰۶±۷۲/۰۸ کیلوگرم، قد ۹/۰۸±۱۶۷/۰۱ سانتی متر) تقسیم شدند. در ابتدای پژوهش، به منظور ارزیابی تعادل، آزمودنی ها به حالت ایستاده آرام روی فوت اسکن قرار گرفتند و میانگین سرعت مرکز فشار ابتدا در حالت ایستا با چشمان باز و سپس با چشمان بسته به وسیله دستگاه ثبت شد. داده های سینتیکی فوت اسکن (میانگین سرعت مرکز فشار) با نرم افزار بالانس آر اس اسکن محاسبه شد. میانگین داده ها به صورت فایل اکسل از نرم افزار گرفته و ارزیابی شد. سپس گروه تمرینی، برنامه نه هفته ای تمرین های مقاومتی عضلات منتخب اندام تحتانی را (۷ گروه عضلانی اندام تحتانی شامل: دورکننده و نزدیک کننده های ران، بازکننده ها و خم کننده های ران، بازکننده ها و خم کننده های زانو و بازکننده های مچ پا) به مدت یک و نیم ساعت (۱۵ دقیقه گرم کردن، ۱ ساعت انجام تمرین اصلی و ۱۵ دقیقه سردکردن) و سه جلسه در هفته انجام دادند. در این مدت از گروه کنترل خواسته شد تا فعالیت های روزانه خود را انجام دهند. پس از اتمام برنامه تمرینی مقاومتی از دو گروه پس آزمون گرفته شد. داده ها با استفاده از تحلیل آماری تی وابسته و مستقل در سطح معنی داری (P≤۰/۰۵) تجزیه وتحلیل شد. یافته ها یافته ها نشان داد تمرین های مقاومتی عضلات اندام تحتانی به مدت ۹ هفته باعث بهبود معنادار میانگین سرعت مرکز فشار (P=۰/۰۰۵، t=۳/۰۷) و تعادل ایستا با چشمان باز (P=۰/۰۰۴، t=۳/۴۶) در گروه تمرینی نسبت به پیش آزمون شده است، اما در حالت تعادل ایستا با چشم بسته اثر معناداری یافت نشد (P=۰/۱۵، t=۱/۴۹). همچنین آزمون تی مستقل اختلاف معناداری بین گروه کنترل و تمرینی در میانگین سرعت کلی مرکز فشار (P=۰/۰۴، t=۲/۴۳) و تعادل ایستا با چشمان باز (P=۰/۰۱، t=۲/۳۹) قبل و بعد از تمرین مقاومتی نشان داد. این اختلاف بین دو گروه در حالت تعادل ایستا با چشم بسته معنادار نبود (P=۰/۲۲، t=۱/۲۵). نتیجه گیری با توجه به اثر مناسب تمرین های مقاومتی عضلات اندام تحتانی بر بهبود شاخص مرکز فشار و به دنبال آن بهبود تعادل ایستا و کاهش ریسک سقوط پیشنهاد می شود برنامه ریزی برای تمرین ها و فعالیت های جسمانی در جامعه سالمند ضروری شود. با اجرای برنامه تمرین های مقاومتی مناسب می توان از ضعف تعادلی و ریسک سقوط در این افراد جلوگیری کرد.

Keywords:

Resistance training , Center of pressure , Elderly , Static balance , Lower limbs , تمرین های مقاومتی , مرکز فشار , سالمند , تعادل ایستای ساکن , اندام تحتانی