اثربخشی گروه درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر سازگاری اجتماعی و هراس اجتماعی معلولان جسمی

هدف رفتار انسان تابع تمامیت وجود او است. تعامل جسم و روان در رفتار انسان تاثیر می گذارد. معلولیت، ناتوانی در انجام تمام یا قسمتی از ضروریات عادی زندگی فردی یا اجتماعی به علت وجود نقص مادرزادی یا عارضی در قوای جسمانی و روانی است. رویکرد توان بخشی معلولیت شامل سه دسته ذهنی روانی، حسی و جسمی است. معلولیت جسمی به چهار دسته جسمی حرکتی، احشایی، حسی و سالمندی تقسیم می شود. در هر جامعه، با هر وضع فرهنگی و در هر طبقه اجتماعی معلولیت به صورت ناتوانی موقت یا دائم، کلی یا جزئی، ثابت یا متغیر وجود دارد. عوارض ناشی از معلولیت در افراد مختلف با توجه به نگرش آن ها متفاوت است. دیدگاه فرد معلول درباره خود و معلولیت و نگرش و برخوردهای خانوادگی و اجتماعی به معلولیت موجب به وجودآمدن عوارض گوناگونی در زندگی فرد معلول می شود. امروزه ثابت شده است که به خطرافتادن سلامت جسمانی موجب بروز واکنش های روانی در افراد می شود. بسیاری از معلولیت های جسمانی با مشکلات روانی در ارتباط است. در واقع، مشکلات روانی در افراد مبتلا به مشکلات جسمانی شیوع بالایی دارد. بیماری های مزمن جسمانی شرایط درازمدت و محدودکننده ای را برای فرد ایجاد می کند که تبعات منفی رفتاری به دنبال دارد. همچنین مشکلات روانی می تواند تبعاتی به صورت بیماری های شبه جسمانی، انواع معلولیت ها یا بیماری های روان تنی به همراه داشته باشد. رشد و گسترش دنیای ماشینی، بالارفتن سن ازدواج و بسیاری مسائل دیگر ممکن است با افزایش معلولیت جسمانی و بیماری های روانی همراه باشد. مشکلات روانی در معلولان جسمی با مشکلات جسمانی آن ها همراه می شود. ازجمله مشکلات روانی که معلولان با آن روبه رو هستند، سازگاری اجتماعی پایین و هراس اجتماعی بالا است. هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی گروه درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر سازگاری اجتماعی و هراس اجتماعی معلولان جسمانی بود.  روش بررسی جامعه پژوهش حاضر شامل تمام معلولان حرکتی سازمان بهزیستی شهر قم می شد که از میان نمونه ای شامل ۳۰ نفر پسر (۱۵ نفر گروه کنترل و ۱۵ نفر گروه آزمایش) با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. روش پژوهش نیمه آزمایشی بود و شرکت کنندگان در مداخله دو ماهه به مدت ۸ جلسه ۱۲۰ دقیقه ای آموزش دیدند. طرح تحقیق از نوع پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. داده ها با استفاده از پرسش نامه های سازگاری اجتماعی ویسمن و هراس اجتماعی کانور جمع آوری شد. به منظور تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده شد.  یافته ها نتایج نشان داد در افرادی که تحت گروه درمانی قرار گرفتند، گروه درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر سازگاری اجتماعی  موثر است (P<۰/۰۰۱). همچنین مداخله گروه درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد تاثیر معناداری بر خرده مقیاس های ترس (P<۰/۰۰۱)، اجتناب (P<۰/۰۰۱)، فیزیولوژی (P<۰/۰۰۱) و نمره هراس اجتماعی (P<۰/۰۰۱) داشت. نتیجه گیری گروه درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد باعث افزایش سازگاری اجتماعی و کاهش هراس اجتماعی در معلولان جسمی می شود.

Keywords:

Acceptance and commitment group therapy , Social adjustment , Body image , Social phobia , گروه درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد , سازگاری اجتماعی , هراس اجتماعی