تاثیر تناوب زراعی و مقادیر بقایای گیاهی بر عملکرد دانه و فعالیت برخی آنزیم های آنتی اکسیدان ارقام مختلف گندم دیم در شرایط کشاورزی حفاظتی

به منظور بررسی تاثیر تناوب و مقادیر بقایای گیاهی بر صفات عملکرد دانه، محتوای کلروفیل، فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز، فعالیت آیزوزایم هایCu/Zn-SOD، Mn-SOD، Fe-SOD، فعالیت آنزیم گلوتاتیون ردوکتاز، آسکوربات پراکسیداز، کاتالاز، محتوای پراکسید هیدروژن و مقدار مالون دی آلدهاید در پنج رقم جدید گندم دیم، آزمایشی به صورت اسپلیت اسپلیت پلات با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و در دو سال زراعی ۹۷-۱۳۹۶ و ۹۸-۱۳۹۷ در ایستگاه تحقیقاتی موسسه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه اجرا شد. تیمارهای آزمایشی عبارت بودند از الف) دو تناوب گندم-گندم و علوفه-گندم در کرت های اصلی، ب) سه سطح بقایای گیاهی شامل عدم کاربرد، ۲ و ۴ تن بقایا در کرت های فرعی، ج) ۵ رقم گندم شامل صدرا، هشترود، باران، واران و اوحدی در کرت های فرعی- فرعی. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثرات اصلی نوع تناوب، مقادیر بقایای گیاهی و ارقام مورد مطالعه بر اکثر صفات مورد بررسی معنی دار است. بر اساس مقایسات میانگین صورت گرفته، بیشترین عملکرد دانه (۹/۳۸۰۹ کیلوگرم درهکتار) در تیمار حفظ ۴ تن بقایای گیاهی در هکتار به همراه تناوب علوفه-گندم در رقم واران حاصل شد. بیشترین محتوای کلروفیلa، کلروفیل b و کاروتنوئید در تیمار حفظ ۴تن بقایای گیاهی در هکتار به همراه تناوب علوفه-گندم در رقم واران مشاهده شد. کمترین محتوای پراکسید هیدروژن و پراکسیداسون لیپیدی در تیمارهای حفظ ۴ تن بقایای گیاهی و ۲ تن بقایای گیاهی در تناوب علوفه-گندم و رقم واران ثبت گردید. با توجه به ضرورت استفاده از الگوی کشاورزی حفاظتی در اراضی دیم کشور، برای بهینه سازی بهره وری این الگو، در این تحقیق حفظ بقایای گیاهی ۲ تن در هکتار به همراه تناوب علوفه- گندم در شرایط دیم در رقم واران به عنوان تیمار برتر از نظر کاهش اثرات نامطلوب تنش خشکی در سطح سلول و حفظ سطح مطلوبی از فعالیت فتوسنتزی و در نتیجه تولید عملکرد دانه بالاتر شناخته شد.

Keywords:

پراکسید هیدروژن , سوپر اکسید دیسموتاز , عملکرد , کلروفیل , مالون دی آلدئید