نقش دوستی و همنشینی در مراقبت های تسکینی و حمایتی در سالمندان: یک مرور مفهومی(اسکوپینگ)

مقدمه: همگام با افزایش جمعیت سالمندان، چالش های متعددی هم برای این گروه جمعیتی و هم برای مراقبان و سیاست گذاران حوزهسلامت به وجود آمده است که عمدتا مرتبط با افزایش و تغییر ماهیت نیازهای مراقبتی است. با توجه به آمار بالای بیماری های مزمن وسختدرمان در سالمندان، ارائه مراقبت به آنها نیازمند رویکرد ویژه ای است که تمرکز آن بر توانبخشی و مراقبت تسکینی می باشد، ازطرفی شواهد موجود بیانگر جایگاه ویژه و اهمیت دوستی و مصاحبت در روابط اجتماعی سالمندان می باشد. بنابراین این مطالعه با هدفبررسی نقش دوستی و همنشینی در مراقبت های تسکینی و حمایتی در سالمندان و همچنین شناسایی خلا پژوهشی مرتبط با آن انجامشد.مواد و روش ها: این مطالعه مرور مفهومی بر اساس روش Arksey و همکاران هدایت شد. پژوهش های انجام شده در زمینه نقش دوستیو همنشینی در مراقبت های تسکینی و حمایتی در سالمندان با هر نوع طراحی به زبان فارسی و انگلیسی، بدون محدودیت زمانی و دربانک های اطلاعاتی PubMed ، Scopus ، Web of Science ، SID ، Magiran و موتور جستجوی Google Scholar با کلیدواژه هایfriend* ، companion* ، animal ، pet ، acquaintances ، inter personal relations ، palliative care ، end of life ،supportive care ، hospice و معادلهای فارسی آنها جستجو شد. مقالات بر اساس عنوان، چکیده و متن کامل توسط دو نفر مرور وداده های آنها آنالیز شد.یافته ها: از مجموع ۳۴۹ مقاله یافت شده، ۱۰ مطالعه وارد این پژوهش گردید. محور مورد بحث در تعداد محدودی از مطالعات به مصاحبتو همنشینی با دوستان صمیمی در مراقبت های تسکینی اختصاص داشت، اما غالب مطالعات، همنشینی با حیوانات را به بحث گذاشته بودند.بر اساس شواهد موجود آثار همنشینی در مراقبت تسکینی را در قالب کلی میتوان به دو دسته پیامدهای مثبت و منفی تقسیم کرد.پیامدهای مثبت در قالب شش بعد جسمی، روانی، معنوی، اجتماعی، اقتصادی و اخلاقی قابل طبقه بندی است. در خصوص پیامدهای منفی،برخی اثرات مثل "احتمال خطر آلودگی"، کاملا آشکار و مشخص بوده، حقیقتی انکارناپذیر هستند و گروه های مختلف اعم از بیماران وارائه دهندگان مراقبت به آنها پرداخته اند، درحالیکه گروهی از پیامدهای منفی گزارش شده، مثل "به رخ کشیدن ناتوانی" ضمنی و دور ازذهن بوده که در یافته های اندک مطالعات کیفی انجام شده در این حوزه روی بیماران دریافت کننده مراقبت های تسکینی، به چشم میخورد. مورد اخیر بیانگر خلا اطلاعاتی است که نیاز به مطالعه بیشتر را طلب می کند.نتیجه گیری: به نظر می رسد توجه به مقوله همنشینی با جانداران اعم از دوست صمیمی، جانور یا گیاه مورد علاقه در مراقبت های تسکینیبا تمرکز بر پیامدهای مثبت و منفی آن، توسط پژوهشگران عرصه نظام سلامت، امری ضروری است. برای وسعت و عمق بخشیدن بهدانسته های موجود در این حوزه، انجام مطالعه با رویکرد کیفی در زمینه فرهنگی کشور ایران توصیه می شود.

Keywords:

همنشینی , مراقبت تسکینی , سالمندی.