بررسی تاثیرسد مارون بر رژیم هیدرولوژیکی رودخانه جراحی

سدها به عنوان سازه ­های هیدرولیکی عظیم، جریان رودخانه ها را در پایین­دست خود به طور گسترده تحت تاثیرقرار می دهند. ارزیابی نحوه و میزان این اثرگذاری، یکی از مسائل مهم در مطالعات کنترل سیلاب است. در مطالعه حاضر به بررسی روند تغییرات رژیم سالانه و سیلابی رودخانه­ جراحی در طی زمان و بررسی ارتباط این تغییرات با تاسیس سد مارون با استفاده پرداخته شد. بدین منظور نسبت به ترسیم نمودار­های دبی متوسط سالانه و دبی حداکثر لحظه ­ای در دو ایستگاه هیدرومتری ایدنک (بالادست سد) و بهبهان (پایین دست سد) پرداخته شد و از آزمون آماریt  جفتی (در نرم افزار SPSS) برای تحلیل اختلاف دبی حداکثر لحظه­ ای سیلاب رودخانه جراحی در دوره زمانی ۱۷ ساله قبل و بعد از بهره­برداری سد مارون استفاده شد. نتایج بدست آمده نشان دهنده اثرگذاری سد مارون بر دبیهای پیک سیلابی است؛ به گونه­ ای که در بازه ۱۷ ساله پس از تاریخ آبگیری سد مارون، دبی­ های پیک سیلابی در ایستگاه­ پایین دست سد نسبت به بازه ۳۳ ساله قبل از افتتاح سد، به صورت چشمگیری کاهش یافته است (۹/۸۸ درصد کاهش پس از افتتاح سد). مقدار متوسط دبی حداکثر لحظه­ای در دو بازه ذکر شده قبل و بعد از احداث سد به ترتیب معادل ۹/۱۷۵۷و ۱۹۴ مترمکعب بر ثانیه است که نشان دهنده این است که سد مارون پیک­ های لحظه ­ای را مهار کرده است. آزمون آماری انجام شده نیز نشان میدهد که اختلاف معنی­داری میان دبی حداکثر لحظه ای قبل و بعد از افتتاح سد مارون، در ایستگاه هیدرومتری بالادست سد مشاهده نمی­شود؛ این در حالی است که در ایستگاه هیدرومتری پایین دست، اختلاف معنی­داری در سطح ۱ درصد میان دبی های حداکثر لحظه­ای قبل و بعد از افتتاح سد مارون مشاهده می­ شود. اما در دو ایستگاه هیدرومتری بالادست (به عنوان ایستگاه شاهد) و پایین دست سد، روند تغییرات دبی های متوسط سالیانه بر هم منطبق و کاهشی است، که نشان می دهد این مسئله ناشی از خشکسالی و تغییرات اقلیمی بوده است.

Keywords:

مدیریت منابع آب , سیلاب , خوزستان