بررسی اثر خشکسالی هواشناسی بر نوسانات آب زیرزمینی در دشت رفسنجان

در سال های اخیر روند رو به رشد جمعیت و بهره برداری بیش از حد از سفره های آب زیرزمینی و به دنبال آن رخ داد رویدادهای حدی از جمله خشکسالی خسارت های جبران ناپذیری را به زیرساخت های اجتماعی-اقتصادی کشور وارد می کند. بدین منظور هدف مقاله پیش رو تاثیرپذیری سطح آب زیرزمینی از نوسانات بارش  در دشت رفسنجان در سال‎های ۱۳۷۱ تا ۱۳۹۵ می­باشد. دوره­های خشکسالی بر اساس نمایه خشکسالی هواشناسی (SPI) و آب زیرزمینی (GRI) در سه مقیاس زمانی (۱۲، ۲۴ و ۴۸ ماه) و همبستگی و روند به ترتیب با استفاده ازضریب پیرسون و آزمون من-کندال تعیین گردید. نتایج بررسی خشکسالی هواشناسی و آب زیرزمینی حاکی از آن است که بیش ترین کلاس خشکسالی در این دو نمایه در کلاس نسبتا نرمال به ترتیب در مقیاس ۱۲، ۲۴ و ۴۸ ماهه به میزان ۵۶/۳۳، ۸۷/۴۱ و ۰۱/۴۹ برای نمایه SPI و ۷۵/۲۹، ۹۶/۲۹ و ۶۴/۲۹ برای نمایه GRI رخ داده است بررسی اثرات خشکسالی هواشناسی بر روی تغییرات سفره­های آب زیرزمینی بیانگر آن بوده است که خشکسالی در بازه ۴۸ ماهه بیش ترین همبستگی را با نمایه GRI به میزان ۴۱۴/۰ را نشان داد  به گونه­ای که این مقیاس از سال ۱۳۸۲ بیش ترین انطباق را با تغییرات افت آبخوان از خود نشان داده است و پس از آن بیش ترین همبستگی در مقیاس ۲۴ ماه به میزان ۲۵۶/۰ را از خود به نمایش گذاشته است مقادیر نسبتا بالای ضرایب همبستگی بین نمایه های SPI و GRI نشان می دهد که سطح آب ­های زیرزمینی تحت تاثیر تغییرات بارندگی قرار دارند. هم چنین نتایج نشان داد که روند افت آب زیرزمینی دشت رفسنجان در سطح ۹۹ درصد معنی­دار بوده است و تمامی آماره های آزمون من-کندال بیانگر آن هستند که تغییرات سطح آبخوان این مناطق روند نزولی و منفی داشته به گونه­ ای که سطح آب زیرزمینی این دشت در طی ۲۵ ساله به میزان ۷۵/۲۰ متر افت داشته است.

Keywords:

Drought , Rafsanjan Plain , SPI index , GRI Index , Correlation