مروری بر مطالعات فرسایش خاک با تاکید بر مفهوم مقیاس

هر ساله مطالعات زیادی در شرایط مختلف طبیعی و کشاورزی و در مقیاس های مختلف مکانی و زمانی به منظور اندازه گیری نرخفرسایش انجام می گیرد. نتایج حاصل از این تحقیقات نشان دهنده اختلاف زیاد در مقدار فرسایش به دست آمده و تکنولوژی به کار رفته می باشد. کرت های فرسایش نیز در ابعاد و انواع مختلف به منظور بررسی فرآیندهای هیدرولوژیکی مرتبط با خاک به کار می رود. امانتایج این مطالعات بسته به مشخصات کرت، سازگاری کرت با خصوصیات اکوسیستم و انطباق آن با هدف محقق، دارای اختلافاتزیاد می باشد. تا آنجائی که استفاده از داده های به دست آمده از تحقیقات قبلی را با مشکلات و تردیدهای خاصی روبرو می کند.به طور کلی عوامل ایجاد اختلاف در این آزمایشات را می توان در ۴ گروه: ۱) مقیاس زمانی اندازه گیری ها ۲) مقیاس مکانی ۳) آشفتگی طبیعی ناشی از به کارگیری ادوات اندازه گیری و ۴) پیچیدگی تعاملات اکوسیستم قرار داد. با این حال نقطه شروع پیچیدگی های موجود در فرآیندهای هیدرولوژیکی  و مدل سازی آ ن ها به مفهوم مقیاس فرآیندها و انداز هگیری ها بر می گردد. از طرفی کمتر منبع علمی در داخل کشور به بررسی و تعریف این اصطلاحات و چگونگی تغییرات فرآیندها در گذر از یک مقیاس به مقیاس دیگر پرداخته است. بنابراین در این مقاله سعی می شود ابتدا به بررسی مفاهیم مقیاس و پیچیدگی های آن اشاره شود، سپس تغییرات فرآیندهای هیدرولوژیکی، مخصوصا تولید رواناب، فرسایش خاک و رسوبدهی در مقیاس های مختلف مکانی و زمانی بررسی گردد. و با توجه به تحقیقات صورت گرفته در نقاط مختلف دنیا منابع کنترل کننده تغییرات بیان شود و در نهایت در مورد چگونگی مدلسازی این مفاهیم و نحو انتقال داده ها در بین مقیاس ها (بزرگ مقیاس نمایی و ریز مقیاس نمایی) چهارچوب جامعی ارائه گردد.

Keywords:

فرسایش , فرآیندهای هیدرولوژیکی , کرت , مقیاس زمانی , مقیاس مکانی