ارزیابی تاثیر خشکسالی های اخیر بر تغییرات سطح آب های زیرزمینی دشت سروستان استان فارس

طی سال های اخیر در بیشتر مناطق ایران به دلیل کاهش نزولات جوی، خشکسالی های پردامنه و شدیدی رخ داده که پیامد آن، افت شدید سطح ایستایی سفره های آب زیرزمینی است. در این پژوهش، به منظور بررسی وضعیت خشکسالی های اخیر و تاثیر آن بر منابع آب زیرزمینی از شاخص بارش معیار شده (SPI) در مقیاس های مختلف زمانی و شاخص منبع آب زیرزمینی (GRI) استفاده شد. ابتدا داده های بارش ماهانه ی ۶ ایستگاه هواشناسی و تراز سطح ایستایی مربوط به ۲۴ حلقه چاه شاهد واقع در دشت سروستان استان فارس طی دوره ی آماری ۱۳۹۱-۱۳۷۰ جمع آوری گردید. پس از انجام آزمون های همگنی روی داده های جمع آوری شده و رفع نواقص آماری به روش تفاضل و نسبت ها، شاخص های مذکور در مقیاس های زمانی سالانه، ۳، ۶، ۹، ۱۲، ۱۸، ۲۴ و ۴۸ ماهه محاسبه گردید. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که در طول دوره ی آماری مورد مطالعه، خشکسالی هواشناسی و آب زیرزمینی دشت، دارای روند افزایشی است و سطح سفره ی آب زیرزمینی به اندازه ۹/۱۰ متر افت داشته است. همبستگی بین شاخص SPI در مقیاس های زمانی مختلف با اعمال و بدون اعمال تاخیر زمانی با میانگین تراز سطح سفره آب زیرزمینی و شاخص GRI بررسی شد. تحلیل های آماری نشان داد که شاخص SPI در مقیاس زمانی ۴۸ ماهه بدون اعمال تاخیر زمانی با میانگین تراز سطح آب زیرزمینی و شاخص GRI در سطح ۰۱/۰ معنی دار بوده و دارای بیشترین ضریب همبستگی است که حاکی از تاثیرگذاری خشکسالی بر آب زیرزمینی دشت سروستان است. رابطه ی وایازی بین ارتفاع متوسط سطح آب زیرزمینی و شاخص SPI نشان داد که ۵۶ درصد از واریانس تراز متوسط سطح ایستایی تحت تاثیر SPI ۴۸ ماهه و ۴۴ درصد متاثر از سایر عوامل به ویژه بهره برداری بی رویه از آب های زیرزمینی است.

Keywords:

خشکسالی , سطح آب زیرزمینی , شاخص بارش معیار شده (SPI) , شاخص منبع آب زیرزمینی (GRI) , دشت سروستان