جنگل های جلگه ای شمال ایران و بازرگانان فرانسوی در اوایل قرن بیستم

ایران در اوایل سده بیستم مانند بسیاری از کشورهای دیگر، با دست اندازی سرمایه داری نوپای غربی برای تامین مواد خام مورد نیاز کارخانه های خود مواجه شد. در کنار سرمایه داران انگلیسی و روس که در راس چپاولگران منابع و مواد خام ایران قرار داشتند، بازرگانان فرانسوی نیز حاضر بودند. در این میان، جنگل ها نیز به عنوان منبع مهم تولید چوب، مورد دستبرد تجار خارجی به خصوص روس و فرانسوی قرار گرفتند. در این مقاله سعی بر آن است که شکل و محتوای اجاره نامه هایی که با تجار فرانسوی برای تخلیه جنگل های ایران از گونه بلندمازو به منظور تهیه تخته بشکه منعقد شدند، در چارچوب یک قرارداد در بستر تاریخی- سیاسی اوایل سده بیستم میلادی نگریسته شود. برای این کار، از منابع دست اول تاریخی و اسناد خطی استفاده شده است. نتایج این بررسی نشان داد که بازرگانان فرانسوی هر متر مکعب چوب سرپای بلوط در ایران را در حدود ۱۸۰ بار ارزان تر از هر متر مکعب چوب سرپای بلوط در فرانسه خریداری می کردند. به علاوه، ناآگاهی مالکان ایرانی از ارزش واقعی جنگل های تحت تملکشان و ضعف دولت مرکزی ایران در پشتیبانی از مردم کشور، به حداکثر سوء استفاده بازرگانان فرانسوی منجر شد. در این میان دولت ایران توانایی هیچ گونه حمایتی از مالکان ایرانی را نداشت.

Keywords:

بهره برداری , بلوط , تاریخ جنگل , قاجار , قرارداد واگذاری جنگل , مشروطه