بررسی مصرف هیزم خانوارهای روستایی در مناطق جنگلی ییلاقی شمال ایران و عوامل مرتبط با آن (مطالعه ی موردی روستاهای ییلاقی ارتفاعات جنوبی جنگل آموزشی – پژوهشی خیرود)

استفاده از چوب هیزمی از دیرباز، مهم ترین منبع تامین انرژی جوامع انسانی جنگل نشین بوده است. در سالیان اخیر با توجه به سهولت دسترسی به سوخت های فسیلی، استفاده از هیزم کاهش یافته است، اما همانند بسیاری از دیگر کشورهای در حال توسعه، همچنان استفاده از آن در جوامع جنگل نشین کشور رایج است، درحالی که پژوهش های کاملی برای ارائه تصویری از مهم ترین جنبه های استفاده از چوب سوخت در این جوامع به انجام نرسیده است. بههمین منظور با بهره گیری از روش تحقیق اکتشافی و پژوهش میدانی که مصاحبه های سازمان نیافته، نیمه سازمانیافته و سازمان یافته و مشاهده غیرمشارکتی آشکار ارکان اصلی آن را تشکیل می دهند، به مسایلی از قبیل میزان وابستگی جوامع مرتبط با جنگل به هیزم، نحوه تامین هیزم، مقدار هیزم مصرفی و عوامل تاثیرگذار بر مقدار استفاده از هیزم پرداخته شده است. این مطالعه در روستاهای جنگلی ارتفاعات جنوبی جنگل آموزشی - پژوهشی خیرود در شهرستان نوشهر شامل برکن، کلیک و کهنه ده انجام گرفته است. براساس یافته های تحقیق، مصرف سوخت هیزمی در روستای برکن ۸۷/۱ مترمکعب، در روستای کلیک ۹۶/۱ متر مکعب و در روستای کهنه ده ۱۷/۲ متر مکعب در ماه به ازای هر خانوار است. مقدار مصرف کل سالانه خانوارهای روستای برکن ۸/۴۴۸ مترمکعب، روستای کلیک ۶/۳۶۹ متر مکعب و روستای کهنه ده ۸/۱۷۹ متر مکعب است. با توجه به مساحت جنگل های سامان عرفی روستاها سالانه به طور متوسط حدود ۷۴/۱ مترمکعب در هکتار هیزم توسط روستاییان از جنگل برداشت می شود. همچنین بین مقدار مصرف چوب هیزمی در جوامع مرتبط با جنگل با مقدار دارایی های خانوار به عنوان شاخصی از میزان درآمد، میزان دوری و نزدیکی به پوشش جنگلی، تراکم پوشش جنگلی و حد دسترسی به منابع انرژی جایگزین همانند نفت سفید و گاز مایع روابطی وجود دارد که شناسایی دقیق آنها نیازمند تحقیقات بیشتر است.

Keywords:

بهره برداری معیشتی , جنگل آموزشی - پژوهشی خیرود , جنگل نشینان , هیزم جنگلی