بررسی اثرات تلقیح قارچ‎های مایکوریزا بر عملکرد و اجزای عملکرد اکوتیپ‎های مختلف سیاه‎دانه

کاربرد کودهای بیولوژیک به ویژه قارچ‎های مایکوریزا از مهم‎ترین راهبردهای تغذیه‎ای در کشاورزی پایدار و مدیریت بوم‎نظام‎های کشاورزی می‎باشد. بر همین اساس، پژوهش حاضر به منظور بررسی اثرات دو گونه قارچ مایکوریزا  بر عملکرد و اجزای عملکرد سه اکوتیپ ایرانی سیاهدانه (سرایان، همدان و شهرکرد) بصورت فاکتوریل در قالب بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در دانشکده کشاورزی سرایان اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس نشان‎دهنده اختلاف معنی دار بین اکوتیپ های سیاهدانه برای اکثر صفات مورد بررسی بود. با این‎حال، هیچ‎کدام از صفات فوق تحت تاثیر برهمکنش بین تیمارهای مورد بررسی در پژوهش حاضر (اکوتیپ × مایکوریزا) قرار نگرفتند. بیشترین ارتفاع گیاه، ارتفاع اولین شاخه فرعی، طول ریشه، ارتفاع اولین کپسول و طول کپسول برای اکوتیپ همدان، بیشترین تعداد دانه در کپسول، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و عملکرد کاه برای اکوتیپ شهرکرد و بیشترین وزن هزار دانه  و شاخص برداشت برای اکوتیپ سرایان حاصل شد. از طرفی، کاربرد هر دو گونه قارچ مایکوریزا موجب افزایش معنی‎دار صفات طول کپسول، قطر کپسول و تعداد شاخه گل دهنده اکوتیپ‎های مورد مطالعه نسبت به تیمار شاهد شدند. در تجزیه ضرایب مسیر، صفات تعداد شاخه گل‎دهنده و عملکرد بیولوژیک اثرات مستقیم مثبتی بر صفت عملکرد دانه داشتند و بیشترین اثر برای صفت عملکرد بیولوژیک به دست آمد. در مقابل، بیشترین اثر مستقیم منفی بر روی صفت عملکرد دانه مربوط به عملکرد کاه بود؛ لذا براساس نتایج پیشنهاد می‎شود اکوتیپ/ژنوتیپ‎هایی که از نظر صفات عملکرد بیولوژیک و کاه بهتر هستند را برای گزینش اکوتیپ‎های برتر مورد استفاده قرار دهند.

Keywords:

تجزیه علیت , عملکرد بذر , قارچ همزیست , گیاه دارویی