کنکاشی بر اثر بحران های ارزی بر بخش واقعی اقتصاد ایران: واکنش بهره وری، اشتغال و رشد اقتصادی

بحران­های ناشی از بخش مالی اقتصاد ایران و اثرگذاری احتمالی آن بر ساختارهای اساسی بخش واقعی از جمله بهره­وری کل، بهره­وری نیروی کار، رشد اشتغال و رشد اقتصادی، مساله اصلی مطالعه حاضر است. برای بررسی این سوال از دو مدل­سازی غیرخطی استفاده شده است. هر دو مدل، از داده­های کلان اقتصادی ایران و شاخص­های ساخته شده بر اساس رویکردهایی مانند مدل فضا-حالت، در فاصله سال­های ۱۳۶۳- ۱۳۹۸ استفاده می­کنند. مدل اول که از چارچوب الگوهای چرخشی مارکف استفاده می­کند صرفا پویایی­ها و میزان ماندگاری اثر شوک­های هر کدام از متغیرها را در کنار شاخص بحران ارزی روی خود متغیر نشان می­دهد. مدل دوم جهت اعتبارسنجی نتایج، دامنه تمرکز را محدودتر کرده و  با بکارگیری یک تصریح عمومی­تر اثر سایر متغیرهای موثر بر رشد بهره­وری، بویژه آثار غیرخطی متغیرهای مستقل را آزمون می­کند. برآورد این مدل، با استفاده از برآوردگرهای مربعات معمولی غیرخطی (NLS) انجام می­شود. نتایج تحقیق، ضمن تایید پویایی همه متغیرهای تحت بررسی، نشان می­دهند که در هر دو مدل، اثر بحران­های ارزی بر متغیرهای واقعی اقتصاد منفی و معنی­دار است. همچنین، ماندگاری اثر بحران­های ارزی را هم نمی­توان رد کرد. در مدل دوم، وقتی «بحران ارزی» با «تنگنای دسترسی به اعتبارات» به صورت اثر متقابل وارد مدل می­شوند اثر مخرب­تری برجای می­گذارند. بعلاوه، اثرغیرخطی سرمایه­گذاری تحقیق و توسعه و اثر تعدیل کنندگی سایر متغیرها بر بهره­وری را در شرایط بحرانی نمی­توان رد کرد. این نتایج، اشارات سیاستی مهمی برای اقتصاد ایران دارند

Keywords:

Currency Crises , Productivity , Employment , State-space model , Kalman-filter , non-linear least squares (NLS) , Markov-Switching model. , بحران های ارزی , بهره وری , اشتغال , مدل فضا-حالت , کالمن-فیلتر , حداقل مربعات معمولی غیرخطی (NLS) , مدل چرخشی مارکف.