پویایی مرحله نهایی توالی در جنگل های راش آمیخته در شمال ایران (پژوهش موردی: بخش گرازبن جنگل خیرود)

مطالعه پویایی توده های راش آمیخته با هدف تعیین فازهای تکاملی توده های آمیخته و طبیعی راش در بخش گرازبن جنگل آموزشی و پژوهشی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران واقع در جنگل خیرود نوشهر انجام شد. پس از جنگل گردشی اولیه، سه قطعه نمونه ۲۵ هکتاری انتخاب و هر یک از آنها به قطعات یک هکتاری (۱۰۰Í۱۰۰ متر) تفکیک و آماربرداری صددرصد از کلیه پارامترهای توده شامل قطر برابرسینه درختان، زادآوری طبیعی، اندازه و پراکنش روشنه ها و خشکه دارها انجام شد. در فرایند پویایی توده های راش، سه مرحله شامل هشت فاز توالی شناسایی شد. براین اساس پویایی توده ها در سه مرحله افزایش حجم، انباشت حجم و دگرگونی حجم اتفاق می افتد. مرحله افزایش حجم شامل فازهای تشکیل زیراشکوب و زادآوری، مرحله انباشت حجم شامل فازهای کاهش پایه ها، نورافزایی و بلوغ و مرحله دگرگونی حجم نیز شامل فازهای تشکیل روشنه، حجم کاهی و کهن رست است. در برخی از فازها مثل بلوغ امکان تفکیک به چرخه های پیش و پس از بلوغ نیز وجود دارد. علاوه بر این سه مرحله، مرحله بینابینی شامل آمیخته یا فاز چندفازی که با آشوب های نامنظم و با تناوب و مقیاس زمانی کوتاه ایجاد می شود، نیز شناسایی شد. فازهای حجم افزایی، زیراشکوب و کاهش پایه ها بیشترین مساحت منطقه موردبررسی را به خود اختصاص می دهند که نشانه حضور توده های راش در مراحل میانی تکامل و انباشت حجم در توده ها در بیشتر مناطق است. روند پویایی توده های راش اغلب با تشکیل روشنه هایی در اندازه های کوچک و افتادن یک درخت روشنه ساز آغاز می شود. براین اساس شیوه جنگل شناسی تک گزینی در توده های راش روش نزدیک به طبیعت و مناسب می باشد. توصیه می شود برای مدیریت همگام با طبیعت و کاستن از شدت دخالت های انسانی در روند پویایی طبیعی توده های راش با شیوه تک گزینی، انتخاب نوع و زمان عملیات پرورشی و نشانه گذاری با شناخت و تعیین فازها و مسیرهای توالی در راشستان ها انجام پذیرد.

Keywords:

پویایی توده ها , ساختار توده , جنگل شناسی , شیوه تک گزینی , راش شرقی