ملاحظات مربوط به اشتغال زنان و نقش آن در نیات باروری

مقدمه و هدف: طی دو دهه اخیر میزان باروری کل در جامعه اپران به کمتر از دو فرزند به ازای هر زن کاهش یافته است. اما میانگین تعداد فرزندان مطلوب یا ایده آل زوجین، حدود ۲/۵ فرزند بوده است. این وضعیت، بیانگر شکاف بین شمار ایده آل و واقعی فرزند است و نشان می دهد که دست کم بخشی از تمایلات فرزندآوری زوجین فعلیت پیدا نمی کند. مادران شاغل یکی از زیرگروه های خاص و مهم جمعیتی هستند که به واسطه تعارضات شغلی و خانوادگی انتظار می رود تحقق ایده آل های فرزندآوری آنان با موانع و چالش های جدی تری در مقایسه با زنان غیرشاغل مواجه باشد. هدف مطالعه حاضر این است که نشان دهد الگوهای قصد فرزندآوری مادران شاغل چگونه است و آنان استراتژی مواجهه خود را با خواست فرزنداوری از یکسو و دغدغه ها و چالش های شغلی از دیگرسو چگونه تفسیر می کنند؟مواد و روش: با بهره گیری از رویکرد پژوهش کیفی، ۲۲ نفر از زنان ازدواج کرده شاغل در سازمان تامین اجتماعی شهر تهران در این پژوهش مورد مطالعه قرارگرفتند. داده ها به کمک تکنیک مصاحبه عمیق به صورت انفرادی و حضوری در بهمن سال ۱۴۰۱ تا اردیبهشت ۱۴۰۲ جمع آوری شدند و به کمک تکنیک تحلیل مضمون مورد تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: یافته ها نشان داد که برای مادران شاغل تجربه مادرانگی گاه تلخ و گاه غرور آفرین بوده و شور و شعف حس مادرانه را با سختی های محیط کار و ناملایمات اقتصادی جامعه درآمیخته است و از آنها مادرانه دیگری ساخته است که از یکسو در حال تخریب تفسیرهای سنتی مردسالارانه از زن و مادر هستند. تفسیرهایی که زنان را از حوزه عمومی حذف و به حوزه خصوصی یعنی خانواده می کشاند و از سوی دیگر رویکرد فمنیستی افراطی در مورد زنان و نقشهای مادری را نمی پذیرد. زنان در این مطالعه از یکسو نقش خود را به عنوان همسر و مادر به عنوان محور و رکن اصلی خانواده می دیدند و اهمیت زیادی به نقش خود در تربیت و پرورش نسل آینده و آرامش اعضای خانواده می دادند. از سوی دیگر توانسته بودند در صحنه های اجتماعی و اقتصادی به فعالیت بیردازند و نقشی موثر و ارزشمندی ایفاد کنند. اما حضور مادرانه آنها تجربه سختی را برایشان رقم زده است. در این مسیر با چالش ها و سختی های زیادی مواجه بودند. زنان شاغل میل به موفقیت، پیشرفت و تعالی را با فرزندآوری تواما می خواهند. آنها تجارب زیسته عمدتا سخت. تضادها و سختی هایمادران شاغل را محصول سیاستگذاری های ناکارامد می دانند و از همین رو خواستار تغییر و باز طراحی قوانین هستند و در تلاش اند تا جایگزین هایی برای این روابط و ایدئولوژی مسلط بر جامعه خلق کنند.نتیجه گیری: نتایج مطالعه، بر ضرورت اتخاذ قوانین، سیاست ها و برنامه های رفاهی تاکید دارد که در جهت تعادل بخشی بین حوزه کار و خانواده موثر هستند از حضور مادرانه زنان در محبط کار حمایت می کنند و به تحقق نیات باروری مادران شاغل می انجامند.

Keywords:

رفتار باروری , تعداد فرزندان ایده آل , زنان شاغل , سیاست های جمعیتی