نقد مبنای اعتبار اشتراک افق در اثبات آغاز ماه قمری

یکی از راه های اثبات آغاز ماه قمری بر طبق روایات اسلامی، بینه بر رویت هلال است. در این باره بحث می شودمی شود که اگر شاهد یا شاهدانی عادل، در منطقه ای هلال را رویت نمودند، شهادت ایشان بر رویت، برای سایر مکلفین، آیا در همه جای زمین قابل تمسک است یا در بخشی از آن؟ منطوق روایات باب صوم، فاقد هرگونه قید مکانی برای حجیتبینه بر رویت هلالبوده و اطلاق لفظی آن ها ثابت است. هرچند که به دلیل کرویت زمین، اطلاق مقامی این روایات منعقد نمی باشد و نمی توان پذیرفت که ماه قمری بصورت همزمان در کل زمین آغاز شود. به همین دلیل، باید ملاکی برای تقسیم بلاد در اثبات حلول ماه نو از میان روایات استخراج نمود. مشهور فقهای امامیه معتقدند که اگر بین محل رویت و محل شهادت، اشتراک یا تقارب افق وجود داشته باشد، می توان به متعلقبینه اخذ کرد و در غیر این صورت، رویت شاهدان کفایت نمی کندمی کند. عمده دلیلی هم که بر اثبات این ادعا می آورند انصراف روایات است. اما حق این است که این انصراف ثابت نیست و این مدعا، به دلیل عدم داشتن پشتوانه روایی و هچنین عدم دقت و ضابطه مندی تعریف قرب و بعد در فتاوای ایشان، قابل قبول نمی باشد. لذا باید به دنبال ملاک و ضابطه ی دیگری برای این تقسیم بود.

Keywords:

testimonial evi-dence (bayyina) , observation of moon , lunar month , commonness of horizon , difference of horizon , closeness , farness , unity of horizons