نقض «نقض موضوع»

در کتاب های منطق اسلامی دوره معاصر، «نقض موضوع» را قاعده ای برشمرده اند که بر پایه آن می توان از یک گزاره کلی صادق، گزاره صادق دیگری را به دست آورد که موضوع اش نقیض موضوع گزاره نخستین باشد و کم و کیف اش نیز دگرگون شده باشد. بنابراین، با کاربست این قاعده بر موجبی کلی مانند «هر الف ب است» سالبی جزئی همچون «برخی از نه الف ب نیست» به دست می آید. در این جستار، اما، نمایان خواهد شد که همواره چنین نیست، بل که گاه نتیجه نیز مانند مقدمه، موجبی کلی مثل «هر نه الف ب است» از آب درمی آید؛ و آن هنگامی است کهموضوع گزاره اصلی اخص مطلق از محمول، و محمول برابر با عام ترین مفهوم کلی باشد. بدین سان آشکار خواهد شد که قاعده نقض موضوع کلیت ندارد و تخصیص بردار است.

Keywords:

subject-obversion , most extensive universal , Islamic Logic