از کرامات تا خرافات (با تاکید بر اسرارالتوحید و مقامات ژنده پیل)

کرامات منقول در کتب صوفیه در ادوار مختلف تاریخی، به علل گوناگون با تحولات روایی، لفظی و معنایی همراه بوده است؛ چنانکه در دوره های اولیه دارای تعبیراتی ساده و محتوایی نسبتا باورپذیر است، ولیکن با گذر زمان و به موازات تغییر شرایط سیاسی و اجتماعی، این کرامات نیز از سادگی و حقیقت مانندی به اغراق و محال گویی می گراید. این گرایش در قرن ششم به اوج خود می رسد؛ به گونه ای که گاه، جای هیچ توجیهی در آن باقی نمی ماند. در این نوشتار قصد داریم تا با تاکید بر دو متن اسرارالتوحید به منزله میراث بازمانده از سنت عرفانی قرون چهارم و پنجم و مقامات ژنده پیل به منزله میراث عرفانی قرن ششم و با تکیه بر وجه غالب[۱] هر اثر، ضمن ملاحظه تحولی که در طول چندصدسال، در روایات کرامت رخ داد، چرایی و چگونگی سیر این تحول را ضمن تفصیل علل، اسباب و ریشه های آن، بررسی کنیم. بدون تردید تحولات سیاسی و آشفتگی های اجتماعی، حاکمیت چندین ساله ترکان سلجوقی و به تبع آن انحطاط شدید علوم عقلی و رکود خردگرایی در ایران قرن ششم، با نزول محتوایی و لفظی کرامات منقول در مقامات عرفانی، ارتباطی تنگاتنگ و پیوندی ناگسستنی دارد. ۳. The dominant

Keywords:

اسرارالتوحید , تحول کرامات , تصوف , کرامات اولیا , مقامات ژنده پیل , مقامات عرفانی