شناسایی روند تغییرات سالانه و دهه های خشکسالی حوضه آبخیز کارون بزرگ با استفاده از شاخص بارش- تبخیر و تعرق استاندارد شده (SPEI)

در این پژوهش از شاخص خشکسالی SPEI برای شناسایی رخداد خشکسالی و ترسالی سالانه، روند تغییرات دهه­ای و مساحت تحت تاثیر آن در حوزه آبخیز کارون بزرگ استفاده شده است.از آنجایی که شاخص خشکسالی SPEI  بیلان آبی را با درنظر گرفتن بارش، دما و تبخیر و تعرق برآورد می­کند از آمار بارش، دما و تبخیر و تعرق پتانسیل به روش تورنث­وایت جهت آشکارسازی تغییرات زمانی، فراوانی شدت و تداوم خشکسالی­های سالانه و تغییرات دهه­ای مکانی رخداد خشکسالی در طول دوره آماری ۴۶-۱۳۴۵ تا ۹۶-۱۳۹۵ در قالب ۵ دهه استفاده شد. این داده­ها در یک شبکه ۴۴*۴۴ کیلومتر برای حوزه آبخیز کارون بزرگ استخراج و با اعمال شاخص خشکسالی SPEI مساحت پهنه­های تحت تاثیر خشکسالی طی ۵ دهه محاسبه و مناطق با پتانسیل بالای خطر خشکسالی شناسایی شد. روند تغییرات زمانی رخدادها نشان داد که با توجه به روند افزایش دما، بر فراوانی، تداوم و شدت خشکسالی در دهه اخیر افزوده شده است.  شدیدترین رخداد خشکسالی در سال آبی ۸۷-۱۳۸۶ در دهه پنجم رخ داد است. نتایج پهنه­بندی دهه­ای نشان داد دهه پنجم خشک­ترین دهه است به طوریکه در این دهه ۱۳ درصد مساحت حوضه آبخیز با خشکسالی بسیار شدید، ۵۳ درصد خشکسالی شدید، و ۲۹ درصد خشکسالی متوسط و ضعیف همراه بوده و در مجموع تقریبا ۹۵ درصد مساحت حوضه با خشکسالی مواجه و تنها در محدوده بسیار کوچکی در حدود کمتر از ۵ درصد شرایط نرمال بوده است. آگاهی و علم به روند این تغییرات می تواند به تصمیم گیرندگان مدیریت منابع آب جهت مدیریت یکپارچه حوضه آبخیز کمک کند.

Keywords:

خشکسالی هواشناسی , تبخیر و تعرق , بیلان آب , حوزه آبخیز کارون