بررسی تاثیر جهت گیری کارآفرینانه سبز و قابلیت های پویا بر عملکرد پایدار کسب وکار با توجه به نقش میانجی عملکرد نوآوری سبز

مقدمه و هدف: محققان بر این باورند که اگر رشد جمعیت و اقتصاد جهان با سرعت فعلی ادامه یابد، استفاده از منابع طبیعی زمین از ظرفیت آن فراتر خواهد رفت و این موضوع مسائل مربوط به حفاظت از محیط زیست را که به آن توسعه پایدار می گویند، مطرح می کند. توسعه پایدار توسعه­ ای است که نیازهای کنونی را بدون به خطر انداختن توانایی نسل های آینده در برآوردن نیازهای خود برآورده کند. همچنین به معنای دقیق تر، راهبرد توسعه پایدار به معنای ایجاد هماهنگی بین انسان و انسان و طبیعت است و به این معناست که پایداری جوامع اجتماعی را ایجاب می کند که دیدگاه زیست محیطی را در کنار چشم انداز اقتصادی در پیشرفت توسعه و بهبود عملکرد مدیریت کنند. همچنین مشکلات جدی زیست محیطی ناشی از توسعه سریع اقتصادی باعث شده است تا به عملکرد پایدار شرکت ها توجه بیشتری داشته باشند و همچنین افزایش نگرانی در مورد مصرف بی رویه منابع، تخریب محیط زیست و نابرابری های اجتماعی، ضرورت دستیابی به اقتصاد و جامعه پایدار برای دستیابی به عملکرد پایدار در محیط پرتلاطم و پویای صنعتی امروزی، شرکت ها باید همواره به محیط زیست توجه داشته باشند تا بتوانند اثرات زیست محیطی را به بهترین نحو کاهش دهند که علاوه بر رفع دغدغه های زیست محیطی مشتریان، باعث کاهش هزینه ها نیز می شود. همچنین به گونه­ ای مدیریت کنند که قیمت کالاها و خدمات تولیدی آنها رقابتی باشد. از آنجایی که توسعه پایدار به عنوان یک هدف اجتماعی گسترده با تمرکز بر ضرورت یکپارچه سازی و پیگیری رفاه انسان همراه با توقف تخریب محیط زیست مطرح شد. به این ترتیب برخی از کارآفرینان به دنبال دستیابی به اهداف توسعه پایدار با هدف ادغام اهداف اجتماعی و زیست محیطی در کسب و کار بوده اند. به دلیل ارزش ها و انگیزه هایی که این نوع فعالیت ها را ایجاد می کنند، اغلب به آن ها کارآفرینی پایدار می گویند. با توجه به مطالب بیان شده، در این پژوهش، ضمن پرداختن به تاثیر جهت گیری کارآفرینانه سبز و قابلیت های پویا در شرکت های تعاونی کشاورزی و صنایع غذایی استان مازندران بر عملکرد نوآوری سبز، تاثیر این جهت­ گیری بر موفقیت این شرکت های تعاونی برای دستیابی به عملکرد پایدار و بهبود آن مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش ها: پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی و از نظر شیوه گردآوری اطلاعات توصیفی- علی از نوع پیمایشی و از نظر زمان نیز از نوع مقطعی است. جامعه آماری مورد بررسی شامل ۱۳۰۰ نفر از اعضای شرکت های تعاونی تولیدی کشاورزی استان مازندران بود که با توجه به جدول کرجسی-مورگان، تعداد ۲۹۷ پرسشنامه در بین اعضای شرکت های تعاونی تولیدی کشاورزی استان مازندران به روش نمونه گیری خوشه ای به تفکیک تعاونی توزیع شد و از این تعداد، ۲۵۰ پرسشنامه جمع ­آوری گردید (نرخ پاسخگویی ۸۴ درصد) که مبنای پژوهش حاضر قرار گرفت. ابزار اندازه گیری شامل پرسشنامه جهت گیری کارآفرینانه سبز؛ قابلیت های پویای سبز؛ عملکرد نوآوری سبز و عملکرد پایدار کسب وکار بود که ضرایب آلفای کرونباخ آن ها بالای ۰/۷ به­ دست آمد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار SPSS۲۵ و SmartPLS۳ بهره گرفته شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که جهت گیری کارآفرینانه سبز بر عملکرد پایدار کسب وکار (t=۵.۹۴۲ و β=۰.۲۶۶) و عملکرد نوآوری سبز (t=۶.۰۷۴ و β=۰.۲۹۰) اثر مستقیم، مثبت و معنی داری دارد. قابلیت های پویای سبز بر عملکرد پایدار کسب وکار (t=۷.۷۳۲ و β=۰.۳۳۸) و عملکرد نوآوری سبز (t=۸.۲۴۹ و β=۰.۳۹۰) اثر مستقیم، مثبت و معنی داری دارد. همچنین، عملکرد نوآوری سبز بر عملکرد پایدار کسب وکار (t=۸.۶۷۲ و β=۰.۴۲۷) اثر مستقیم، مثبت و معنی داری دارد. در نهایت، ارتباط میان جهت گیری کارآفرینانه سبز با عملکرد پایدار کسب وکار با اثرگذاری متغیر میانجی عملکرد نوآوری سبز مثبت و معنی دار است (t=۴.۶۸۰ و β=۰.۱۲۴). علاوه بر این، آماره VAF برابر با ۰/۳۱۸ می باشد. این بدان معناست که ۳۱/۸ درصد از اثر کل جهت گیری کارآفرینانه سبز بر عملکرد پایدار کسب وکار از طریق متغیر میانجی عملکرد نوآوری سبز تبیین می شود. علاوه براین، ارتباط میان قابلیت های پویای سبز با عملکرد پایدار کسب وکار با اثرگذاری متغیر میانجی عملکرد نوآوری سبز مثبت و معنی دار است (t=۵.۷۸۱ و β=۰.۱۶۷). علاوه بر این، آماره VAF برابر با ۰/۳۲۹ می باشد. این بدان معناست که ۳۲/۹ درصد از اثر کل قابلیت های پویای سبز بر عملکرد پایدار کسب وکار از طریق متغیر میانجی عملکرد نوآوری سبز تبیین می شود. نتیجه گیری: هدف از این پژوهش تعیین تاثیر گرایش کارآفرینی سبز و قابلیت های پویای سبز بر عملکرد پایدار کسب وکار با توجه به نقش واسطه ای عملکرد نوآوری سبز در شرکت های تعاونی کشاورزی استان مازندران است. گرایش کارآفرینی سبز به معنای تمرکز بر فعالیت هایی است که برای ایجاد ارزش اقتصادی، بهبود و حفظ محیط زیست و کاهش اثرات منفی آن انجام می شود. برای دستیابی به این هدف لازم است شرکت ها با استفاده از روش های کارآفرینی سبز و تدوین برنامه های آموزشی مناسب به کارکنان و همکاران خود در این زمینه آموزش دهند. از این رو به مدیران شرکت های تعاونی کشاورزی استان مازندران پیشنهاد می شود با برگزاری دوره های آموزشی در زمینه کارآفرینی سبز و مدیریت پایدار، فرصتی را برای اعضای شرکت های تعاونی کشاورزی به­ منظور فراگیری روش های نوین و بهبود عملکرد کسب و کار ایجاد کنند. همچنین با حمایت مالی از شرکت های تعاونی کشاورزی، آنها را به سمت راهبردهای کارآفرینی سبز هدایت کنید. این حمایت مالی می تواند شامل اعطای تسهیلات یا پرداخت جوایز به شرکت­هایی باشد که در زمینه کارآفرینی سبز و پایدار سرآمد بوده اند.

Keywords:

Green entrepreneurial orientation , Green dynamic capabilities , Green innovation performance , Sustainable business performance , جهت گیری کارآفرینانه سبز , قابلیت های پویای سبز , عملکرد نوآوری سبز , عملکرد پایدار کسب وکار