رویکرد صرف ساخت بنیاد به تحلیل صفت های مرکب ساخته شده از «-ساز» در فارسی

در پژوهش حاضر سعی بر این شد که طرحواره های ساخت بنیاد مربوط به واژه های مرکب ساخته شده توسط ستاک حال در فارسی را در چارچوب نظریه صرف ساخت بنیاد مشخص کنیم (بوی، ۲۰۱۰). برای این منظور، تعداد ۱۵۰ واژه مرکب از منابع متعدد از جمله پیکره فارسی بیجن خان، رمان های فارسی و برخی از وب سایت های فارسی گردآوری شد. پس از گردآوری داده ها، آنها را بر اساس عناصر پیش کلامی جدول بندی و از یکدیگر متمایز کردیم. پس از آن، مقایسه ای انجام و در نتیجه نشان داده شد که می توان یک طرحواره کلی ساخت بنیاد داشت که ۵ زیرطرحواره را در درون خود دارد. یقینا طرحواره گسترده بیانگر ساختی است که توسط آن یک اسم (عنصر ما قبل فعل) با عنصر فعلی (ستاک حال فعل «ساز») ترکیب می شود و صفتی می سازد که دلالت بر فاعل یک فعل دارد، یعنی عامل ساختن یک شی. با این وجود، در میان کل داده ها دو استثنا وجود داشت: یکی واژه مرکبی که با وجود شباهت به ترکیبات دیگر از نظر ساخت، نقش معنایی کنش پذیر را نشان می دهد: دست ساز، اشاره به شیئی که با دست ساخته می شود و همچنین ترکیب «جاساز». (شیء جاسازی شده)، در حالی که در سایر ترکیبات، ستاک به معنای عاملی است که ایجاد می کند یا می سازد. در نتیجه، همانطور که انتظار می رود، دو طرحواره ساخت بنیاد گسترده به دست آمده است: یکی مربوط به کنشگر و دیگری مربوط به کنش رو.

Keywords:

کلمه مرکب , صرف ساخت بنیاد , ستاک , طرحواره , جنبه معنایی