بررسی روند تغییرات فراسنج های آب و هوایی در اقلیم نیمه خشک ایران

در مناطق خشک و نیمه خشک مانند کشور ما، عمده ترین عامل مصرف منابع آب تبخیر-تعرق می باشد. لذا، آگاهی از تغییرات آن و سایر فراسنج های اقلیمی نقشی موثر در برنامه ریزی، توسعه و مدیریت منابع آب ایفا می کند. در این پژوهش، روند تغییرات درازمدت تبخیر- تعرق گیاه مرجع، میانگین دما و بارندگی در مقیاس ماهانه مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، ابتدا کلیه ی ایستگاههای سینوپتیک ایران با استفاده از روش اقلیم دومارتن اقلیم بندی شدند. این پژوهش در اقلیم نیمه خشک ایران انجام گرفته است که در آن ۱۴ ایستگاه سینوپتیک با دوره ی آماربرداری دست کم ۳۰ ساله با کاربرد سه روش کم ترین مربعات خطا، من-کندال و والد-ولفویتز مورد بررسی قرار گرفته اند. تبخیر و تعرق گیاه مرجع با کاربرد روش فائو- پنمن- مونتیث محاسبه شده است. نتایج بررسی در کل دوره ی آماری نشان دادند که به طور میانگین برای فراسنج تبخیر- تعرق ۲۴ درصد ایستگاهها روند مثبت، ۲۹ درصد منفی و ۴۷ درصد بدون روند می باشند. به گونه ی مشابه، برای فراسنج دما ۲۲ درصد ایستگاهها روند مثبت، ۱۴ درصد روند منفی و۶۴ درصد فاقد روند هستند. نتایج روند بارندگی نشان داد که بارندگی در بیش تر ایستگاهها فاقد روندی معنی دار است. نتایج کاربرد روش من-کندال با روش کم ترین مربعات خطا، بیش تر مطابقت دارد. با توجه به نتایج بدست آمده می توان اذعان کرد که برخی مناطق در سال های آینده با افزایش دما و تبخیر-تعرق روبه رو خواهند شد.

Keywords:

تبخیر-تعرق , دما , بارندگی , اقلیم نیمه خشک , روند زمانی , ایران