الهیات رخ داد؛ تاملاتی درباره «دین بدون متافیزیک» از منظر جان دی کپوتو

«الهیات رخ­داد» نگرشی نو به الهیات است که در فلسفه­های پسامدرن ریشه دارد. مفهومی که جان دی کپوتو فیلسوف دین آمریکایی به تبع اندیشه­های استادش ژاک دریدا برای نفی نظام­های الهیاتی مبتنی بر فلسفه­ سنتی غرب وضع کرده و در پی دین منهای متافیزیک است. الهیات رخ داد حکایت از نوعی عدم ثبات در معنا دارد، و وضعیتی آستانه­ای و نامتعین در مفاهیم الهیاتی را به تصویر می­کشد. این نگرش اجازه هرگونه مطلق­انگاری و نظام­سازی و در یک کلمه، متافیزیک­محوری در مفاهیم الهیاتی را از اندیشه انسان سلب می­کند. الهیات رخ­داد از مفاهیمی پیوسته در حال تحقق، آینده­ای باز، غیرقابل پیش­بینی، و غیرقابل ­مهار سخن گفته و به­جای سویه­های معرفت­شناختی، بر ویژگی­های پراگماتیک و اگزیستانسیال دین تاکید دارد. در الهیات رخ­داد به­جای پرداختن به معرفت دینی، که لاجرم امری متافیزیکی است، به مناسک دینی همچون نوع­دوستی، کارهای خیر، عدالت­طلبی و اخلاق توجه جدی می­شود. اما از منظری انتقادی باید پرسید که آیا الهیات منهای متافیزیک اصولا قابل تصور است؟ به تعبیر دیگر، آیا می­توان بدون تفسیر و صورت­بندی فلسفی به میدان الهیات گام نهاد؟ این مقاله پاسخی به این سوال اساسی در برابر مفهوم الهیات رخ­داد است.

Keywords:

Deconstruction , Theology of Event , John D. Caputo , Derrida Postmodernism , کپوتو , الهیات رخ­داد , ساخت­گشایی , متافیزیک , دین