تحلیل تاریخی-حقوقی تنظیم مقررات فیلترینگ فضای مجازی در ایران

سالم سازی فضای مجازی و اینترنت، با توجه به ضریب نفوذ آن در زندگی فردی و اجتماعی آحاد جامعه، در اولویت تنظیم مقررات حاکمیت ها است. تنظیم مقرراتی که در سطوح مختلف تصمیم سازی از سیاست ها تا آئین نامه ها و با تدابیر مختلف در حوزه های تاسیس رسانه، جرم انگاری و مجازات، نظارت و کنترل و .... به دنبال تحقق فضای مجازی ای سالم تر و مناسب تر است. یکی از ابزار کنترلی حاکمیت ها که جنبه پیشگیری وضعی دارد، فیلترینگ فضای مجازی است. در کشور ما نیز، فیلترینگ با آنکه یکی از متصلب ترین تصمیم های حاکمیتی است، اما در عین حال پرچالش ترین تصمیم نیز به حساب می آید. شاید فیلترینگ پیام رسان اجتماعی تلگرام، یک نمونه مناسب برای آن باشد. مسئله این مقاله آنست که تنظیم مقررات فیلترینگ فضای مجازی در ایران چه سیر تحولی را طی نموده است و در این مسیر از چه نقاط قوتی برخوردار و از چه نقاط ضعفی رنج برده است؟ یافته های این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی نشان می دهد که پالایش فضای مجازی، در عین حال که پای ثابت تنظیم مقررات فضای مجازی بوده است، اما با فراز و نشیب هایی همراه بوده است. از جمله اتفاقات مهم پالایش می توان به مواردی همچون: تصریح ۷ سند حقوقی به پالایش، ورود اینترنت همراه با پالایش به ایران، مغفول مانند اجرای پالایش چندسطحی و خانگی از سال ۱۳۷۹،  طراحی رگولاتور فراقوه ای در سال ۱۳۸۸، بومی گرایی در سامانه پالایش در سال ۱۳۸۴ اشاره کرد. تلاش شده که این پدیده ها و پدیده های دیگر مورد تحلیل حقوقی قرار گیرد.

Keywords:

Internet filtering , cyberspace filtering , internet surveillance , پالایش اینترنت , فیلترینگ اینترنت , قانون جرائم رایانه ای , فیلترینگ فضای مجازی , پالایش فضای مجازی