کاربرد و مقایسه روش های معین و زمین آماری برای پهنه بندی کیفیت آب زیرزمینی از نظر شرب

مدیریت منابع آبهای زیرزمینی نقش مهمی در مناطق خشک ونیمه خشک بازی می کند. به همین دلیل بکاربردن روش هایی که بتواند وضعیت این آب ها را مشخص کند لازم و ضروری است. بررسی تغییرات مکانی پارامترهای کیفی آبهای زیرزمینی در شناخت وضعیت کیفی آبخوان، منابع آلوده کننده وتعیین مناسب ترین راهکارهای مدیریتی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. روشهای زمین-آماری و GISمی توانند دراین راستا ابزارمفیدی باشند. دراین مقاله،توزیع آلاینده هایEC،TDS،TH و pH درسطح آبهای زیرزمینی دشت کبودر آهنگ دراستان همدان با استفاده ازروش معین عکس فاصله(IDW) وروش های زمین آماری توابع شعاعی (RBF)،تخمین گرموضعی(GPI)،تخمین گرعام (LPI)وروش کریجینگ معمولی (OrdinaryKriging) درنرم افزار ArcGIS مورد ارزیابی قرار گرفت و نقشه های پراکنش مکانی هر کدام تهیه گردید.بر این اساس نمونه های آب زیرزمینی ۲۷ چاه مورد بررسی قرار گرفت. پس از بررسی واریوگرام و مشخص شدن مکانی بودن تغییرات پارامترهای مورد بررسی، اقدام به میان یابی پارامترها به روش های مختلف فوق الذکر شد و با استفاده از روش اعتبارسنجی متقابل(CrossValidation) و ریشه دوم میانگین مربع خطا(RMSE)، بهترین مدل ارزیابی با کمترین مقدار RMSE انتخاب شد. نتایج نشان داد که پارامترهایEC،TDS و TH با استفاده از روش تخمین گر توابع شعاعی کمترین مقدار RMSE را داشته اندو پارامتر pH با استفاده از روش تخمین گر عام کمترین مقدار RMSE را داشته و جهت تهیه نقشه توزیع مکانی پارامترهای کیفیت آب زیرزمینی از این روش ها استفاده شد.با توجه به استاندارد آب آشامیدنی سازمان بهداشت جهانی و نقشه های بدست آمده از زمین آمار،نتایج نشان داد که دو پارامتر TH و pH درکل دشت برای شرب بدون محدودیت هستند و پارامتر EC نیزفقط درجنوب شرقی دشت که مساحت بسیارکمی را دربرمی گیرد دارای محدودیت است و در بقیه دشت بدون محدودیت می باشد. مقدار TDS از مرکز دشت به سمت شمال شرقی که خالی از سکنه است یک روند کاهشی را دارد و بدون محدودیت می باشد و در بقیه مناطق به لحاظ شرب محدودکننده می باشد.دلیل روند کاهش کیفیت آب زیرزمینی برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی وحفرچاه های غیرمجاز است.

Keywords:

تغییرات مکانی , زمین آمار , کبودرآهنگ , میانگین مربع خطا