تاثیر ساختار کسری بودجه بر نقدینگی در اقتصاد ایران: رویکرد تابع واکنش بانک مرکزی

کسری بودجه مزمن و تسلط مالی دولت بر بخش پولی از مشخصه های اقتصاد ایران در سال های بعد از انقلاب بوده که بر اساس ادبیات اقتصادی تغییرات مداوم و قابل توجه در عرضه پول ایران را توضیح می دهد. مقاله حاضر تاثیر ساختار کسری بودجه بر نقدینگی را در چارچوب تابع واکنش بانک مرکزی و با استفاده از مدل VARX طی دوره ۱۳۵۸ تا ۱۳۸۹ بررسی می کند. نتایج بدست آمده نشان می دهد که تغییرات کسری بودجه کل و نقدینگی الزاما هم جهت نیستند. تصمیمات دولت در مورد افزایش کسری بودجه عملیاتی که منعکس کننده عملیات جاری دولت است، موجب افزایش کسری بودجه کل و نقدینگی می شود. اما شوک های مازاد تراز سرمایه که عمدتا منعکس کننده تحولات نفتی اقتصاد ایران است، با وجود کاهش یا افزایش کسری بودجه کل، تاثیری بر نقدینگی ندارد. بنابراین کسری بودجه عملیاتی - و نه الزاما کسری بودجه کل یا مازاد تراز سرمایه- در کوتاه مدت و بلندمدت محرک اصلی تغییرات نقدینگی است و تکانه های بازار نفت به خودی خود آثار دائمی بر نقدینگی ندارند. بدین ترتیب، برای موفقیت در مهار تورم لازم است اصلاحات بودجه ای با محوریت کسری بودجه عملیاتی کوچک و انعطاف پذیر، توازن ادواری کسری بودجه عملیاتی و کاهش تسلط بودجه بر سیستم بانکی دنبال شود.

Keywords:

تابع واکنش عرضه پول , نقدینگی , کسری بودجه عملیاتی , مدل VARX