بررسی تولید رواناب و رسوب سطحی و تونلی در خاک شور و سدیمی تحت شیب های مختلف

آگاهی از میزان تغییرات رواناب و رسوب در شیب های مختلف می تواند در مدل سازی تولید رواناب و رسوب مفید واقع شود. از این رو این پژوهش با هدف بررسی تولید رواناب و رسوب سطحی و تونلی در خاک شور و سدیمی تحت شیب های مختلف انجام شد. برای انجام این پژوهش خاک شور و سدیمی جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل شد. آزمایش ها روی خاک در یک مخزن مستطیل شکل در شیب های ۵، ۱۰ و ۱۵ درصد و تحت باران شبیه سازی شده با شدت ۳۰ میلی متر بر ساعت به مدت یک ساعت انجام شد. برای بررسی اثر شیب بر تولید رواناب و رسوب از روش تجزیه واریانس استفاده شد. مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون دانکن در سطح پنج درصد و با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه ۲۶ انجام شد. نتایج نشان داد که تفاوت معنی دار بین شیب ها از نظر رواناب (۰/۰۰۱>P) و رسوب (۰/۰۰۱>P) وجود داشت. در دقایق اولیه آزمایش به دلیل عدم وجود رطوبت در خاک مقدار رواناب کم بود اما با گذشت زمان بر مقدار آن اضافه شد که دلیل آن مسدود شدن منافذ خاک در اثر فرایند پراکندگی ذرات به واسطه وجود یون سدیم و کاهش نفوذ پذیری بود. همچنین در دقایق پایانی، جریان خروجی از تونل دیده شد که این جریان تنها در شیب ۱۰ و ۱۵ درصد اتفاق افتاد. مقدار رسوب نیز در دقایق اولیه کم بوده که دلیل آن را می توان کم بودن مقدار رواناب و عدم جابه جایی ذرات رسوب دانست، اما پس از گذشت زمان مقدار آن افزایش یافت که دلایل اصلی افزایش رسوب را می توان کاهش نفوذپذیری، افزایش رواناب و درنتیجه شسته شدن ذرات ریز از سطح خاک دانست.

Keywords:

Surface erosion , Tunnel erosion , Analysis of variance , Simulated rainfall , فرسایش سطحی , فرسایش تونلی , آنالیز واریانس , باران شبیه سازی شده