بررسی زبان ادبی و زبان علمی و تاریخی در تاریخ رشیدی و تبیین شاخصه های آن ها

تاریخ رشیدی، به دوره تیموری تعلق دارد و به قلم میرزاحیدر دوغلات نوشته شده و موضوع آن تبیین حادثه ها و کشمکش هایی است که برای برخی از نوادگان چنگیزخان و میرزایان دوغلات رخ داده و از قلم تاریخ نویسان افتاده است. میدان این کشمکش ها، بخش هایی از چین امروزی، ازبکستان، قرقیزستان، قزاقستان، افغانستان و تاجیکستان است. اهمیت این کتاب در این است که حدود پنج قرن پیش، در کشمیر و بیرون از حوزه جغرافیایی کشور ایران، به دست یک مغول سواد آموخته، در مکتب هرات، نوشته شده است. جدای از تاریخ، این کتاب گران سنگ را می توان از دیدگاه زبان، ادبیات و بلاغت نیز بررسی کرد. دستاوردهای این پژوهش نشان می دهد که نویسنده، با بهره مندی از صنعت های لفظی و معنوی و استفاده از شیوه خاص زبان روایی، نبوغ خود را در زمینه ادبیات شکوفا کرده  است. او، به عنوان یک نویسنده کلاسیک، سعی کرده اثرش را، هم از حیث محتوا و هم از جهت فرم ادبی، خردمندانه و مورد پسند علما و ادبا بنویسد. از ین رو، تاریخ رشیدی، حاوی چاشنی های ادبی و بلاغی است که در احساسات و عواطف مخاطبان تاثیر شایسته می گذارد. در این پژوهش، که به شیوه کتابخانه ای و تبیین و تحلیل محتوا انجام گرفته، نخست به شناسایی و استخراج بخش هایی از متن می پردازیم که از نظر زبانی و ادبی برجستگی های ویژه ای داشته  است. سپس فراز و فرود بخش های دیگر را، از نظر زبان و بلاغت، به شیوه آماری نشان خواهیم داد تا در نهایت، با رسم نمودار، جلوه های متفاوت زبان روایی و بلاغت را در این کتاب نشان داده باشیم.

Keywords:

تاریخ رشیدی , زبان ادبی , زبان تاریخی , زبان علمی , بلاغت.